Gjalo Thondup, były premier tybetańskiego rządu na wychodźstwie i starszy brat Jego Świątobliwości Dalajlamy, zmarł 8 lutego 2025 roku. Miał 97 lat.
Odwiedziłem Gjalo w jego rezydencji – w Takcerze – w Kalimpongu. Wydawało się, że mieszka sam z kilkoma służącymi. Zmrużył oczy i skinął, żebym usiadł naprzeciw za stołem. Kilkakrotnie powtórzył, cały czas zwracając się do mnie w liczbie mnogiej: „Wy, młodzi Tybetańczycy, musicie uczyć się Chin, musicie rozumieć Chiny. I ciężko pracować dla Tybetu”. Starał się być miły.
Choć trzymał się z daleka od harmidru społeczności tybetańskiej, ewidentnie był na bieżąco z naszą zaściankową polityką oraz wzlotami i upadkami zagranicznego wsparcia. Nie na darmo nazywano go Kungo Sangła Cienmo, Panem, któremu na imię tajemnica.
„Musimy być zjednoczeni”, powiedział, pokazując mi zaciśniętą pięść na znak jedności.
To było w 2021 roku, wędrowałem wtedy z wykładami przez indyjskie Himalaje z Ladakhu do Arunaćal Pradeśu.
Zdjęcie trzech elegancko ubranych Tybetańczyków, wchodzących do budynku ONZ w Nowym Jorku, stało się ikoną. Razem z Łangczukiem Dedhenem i Rinczenem Sandhucangiem Gjalo przepchnął przez Zgromadzenie Ogólne trzy tybetańskie rezolucje w 1959, 1961 i 1965 roku.
Jako zausznik Dalajlamy próbował przekonać Mao do zatrzymania inwazji, a gdy mu się nie udało, zabiegał o militarne wsparcie amerykańskiej CIA dla powstańczej armii Czuszi Gangdruk. Kiedy i to zdało się na nic, zwrócił się do rządu Indii, występując o azyl dla Jego Świątobliwości i tybetańskich uchodźców.
Zmienił nasze życie i walkę.
W 1962 roku, po ataku Chin na Indie, pomógł Delhi stworzyć Specjalne Siły Graniczne.
A jak prezydent Nixon wypiął się na Tybet, Tajwan i Indie, wyciągnął ręku do Pekinu, pojednał się z Deng Xiaopingiem i wysłał do Tybetu cztery misje z Dharamsali.
Przeczytajcie sobie jego biografię.
Tenzin Cunde (rocznik 1975) jest działaczem niepodległościowym, pisarzem i jednym z najbardziej rozpoznawalnych Tybetańczyków na wychodźstwie.
