Wprowadzenie
W 1949 roku wkroczyły do Tybetu pierwsze oddziały Armii Ludowo-Wyzwoleńczej. Wiosną 1950 roku ze wschodu, przez Darcedo (Dajianlu), i z północnego-wschodu, przez Amdo, wkroczyła do Tybetu chińska 18 Armia. 9 września 1951 roku, po zajęciu Khamu i Amdo, pierwsze oddziały 18 Armii weszły do Lhasy. 26 października w stolicy były już siły główne. Tak rozpoczęło się gromadzenie chińskich sił wojskowych na terenie Tybetu.
Gromadzenie sił wojskowych na Płaskowyżu Tybetańskim
Do 1986 roku tereny podlegające chińskim rządom komunistycznym były podzielone na jedenaście okręgów wojskowych, z czego trzy przypadały na Tybet. W roku 1986, kiedy liczbę okręgów zredukowano do siedmiu, Tybet przypisano do dwóch okręgów: Południowo-Zachodniego Okręgu Wojskowego (ze sztabem w Czengdu) oraz Okręgu Wojskowego Lanzhou (sztab w Lanzhou).
TRA, „Tybetańska Prefektura Autonomiczna Kanze”, „Tybetańska Prefektura Autonomiczna Ngapa”, „Tybetańska Prefektura Autonomiczna Deczen” oraz „Tybetański Obwód Autonomiczny Mili” należą do Południowo-Zachodniego Okręgu Wojskowego, natomiast „Prowincja Qinghai”, „Tybetańska Prefektura Autonomiczna Kanlho” i „Tybetański Obwód Autonomiczny Tianzhu” — do Okręgu Wojskowego Lanzhou.
Liczbę mundurowych pracowników chińskich w całym Tybecie szacuje się ostrożnie na około 500.000. Oficjalne dane chińskie, mówiące o 40.394 żołnierzy AL-W w TRA są fałszywe. Z naszych informacji wynika, że jest ich około 250.000 (nie licząc oddziałów lokalnej milicji, utworzonej w 1963 roku).
W TRA jest sześć wojskowych podokręgów, mających dwie samodzielne dywizje piechoty, sześć pułków wojsk ochrony pogranicza, pięć samodzielnych batalionów wojsk ochrony pogranicza, trzy pułki artylerii, trzy pułki wojsk inżynieryjnych, główną stację łączności i dwa pułki łączności, trzy pułki transportowe i trzy samodzielne bataliony transportowe, cztery bazy lotnicze, dwa pułki radiolokacyjne, dwie dywizje i pułk sił paramilitarnych (nazywa się je Di-fang Jun albo „armią lokalną”), jedną samodzielną dywizję i sześć samodzielnych pułków Zbrojnej Policji Ludowej oraz dwa- naście jednostek tzw. „drugiej dywizji artylerii” (nazywanej też dywizją rakietową). Z wielu wybudowanych baz lotniczych obecnie używa się tylko czterech. Na Zbrojną Policję Ludową składają się regularne, niedawno przemianowane oddziały AL-W.
Frontowe oddziały AL-W stacjonują w TRA w Ruthoku, Gjamuku (Siqenho), Drongpa, Saga, Drangso (Dhingri), Gamapa-la, Dromo, Cona, Lhunce Dzongu, Zajulu i innych miejscowościach. Stanowiska drugiej linii obrony znajdują się w Szigace, Lhasie, Nagczukha, Cethangu, rejonie Nangarce, Gjamdha, Njingtri, Milingu, Poło Tramo, Tsała Pomdha, Czamdo i innych. Ponadto Chiny regularnie wykorzystują w TRA 149 dywizję powietrzno-desantową stacjonującą w Sichuanie (np. podczas demonstracji w Lhasie w 1987 roku).
Chiny planują przeniesienie sztabu Tybetańskiego Okręgu Wojskowego z Czengdu do miejscowości położonej na południowy zachód od Lhasy (na drodze do portu lotniczego Gongkar). Raporty mówią: „część sztabu Południowo-Zachodniego Okręgu Wojskowego Czengdu może zostać również przeniesiona do Lhasy”. Budowany obecnie kompleks, rozciągający się na ponad kilometr i złożony z około czterdziestu trzypiętrowych budynków (po czterdzieści pomieszczeń w każdym), może pomieścić 15.000 osób.
Silling, Czabcza i Karmu są największymi bazami wojskowymi w Amdo (również lotniczymi). Pustkowia Karmu (Golmud), położone strategicznie między Tybetem i Wschodnim Turkiestanem, przekształcono w główną bazę wojskową.
Główne chińskie bazy wojskowe w Khamie znajdują się w Lithangu, Kanze, Tału, Darcedo i innych; główną bazą w Ngapa jest Barkham. Ponadto w Khamie rozmieszczono kilka stacji radarowych i pasów startowych.
Bazy nuklearne
Wiele raportów mówi o istnieniu baz nuklearnych i ośrodków produkcji broni jądrowej w Tybecie. Najprawdopodobniej ośrodki takie zbudowano w Dhaszu (Haiyan) w „Tybetańskiej Prefekturze Autonomicznej Haibei” i w Tongkhor (Huangyuan) w Amdo.
Pierwszy chiński ośrodek badań i konstrukcji broni jądrowej powstał w Dhaszu na początku lat siedemdziesiątych. Według raportu International Campaign for Tibet (Waszyngton, USA) Nuclear Tibet, dotyczącego broni jądrowej i radioaktywnych odpadów w Tybecie, ośrodek ów, nazywany Instytutem Badania i Konstrukcji Broni Jądrowej lub „Dziewiątą Akademią” (gdyż podlega Dziewiątemu Biuru), znajduje się w pobliżu jeziora Kukunor. Jest on najbardziej utajnioną placówką chińskiego programu nuklearnego. Tu właśnie konstruowano wszystkie chińskie bomby jądrowe w połowie lat siedemdziesiątych. W ośrodku tym prowadzono również badania nad materiałami wybuchowymi, badania radiochemiczne itp. i składowano komponenty broni jądrowej.
Bazy pocisków znajdują się na południe od jeziora Kukunor w Amdo i w Ngaczukha (raporty mówią, że sama baza położona jest na północ od Ngaczukha).
Według Nuclear Tibet broń jądrową sprowadzono do Tybetu wi1971 roku i umieszczono ją w basenie Cajdam w północnym Amdo. Obecnie Chiny posiadają 300-400 głowic jądrowych; kilkadziesiąt z nich znajduje się prawdopodobnie w Tybecie. Chińskie pociski wystrzeliwane z ziemi można przewozić i odpalać z przyczep, co znacznie utrudnia ich zlokalizowanie i policzenie.
Na zachód od Dhaszu (Haiyan), w basenie Cajdam zbudowano na początku lat siedemdziesiątych bazę i wyrzutnie rakiet DF-4 (pierwsze chińskie balistyczne pociski międzykontynentalne). Raporty mówią o dwóch rakietach przechowywanych w tunelach w pobliżu wyrzutni w tzw. Większym Cajdamie. Paliwo i utleniacz przechowywane są w oddzielnych tunelach, połączonych z wyrzutniami. Instalacje i wyrzutnie Mniejszego Cajdamu są najprawdopodobniej bardzo podobne.
Podobna placówka znajduje się w Delingha, około 200 kilometrów na południowy wschód od Większego Cajdamu. Znajdują się tu rakiety DF-4 oraz sztab pułku rakietowego z Amdo, dysponującego czterema wyrzutniami. W Amdo stworzono również nową dywizję broni jądrowej. Raporty mówią o czterech rakietach CSS-4, o zasięgu 8000 mil, mogących razić cele w Stanach Zjednoczonych, Europie i całej Azji.
W 1988 roku Chiny przeprowadziły w Tybecie „ćwiczenia obrony chemicznej w strefach położonych na dużej wysokości, by przetestować nowe uzbrojenie”. [Jiefangjun Bao, 16 września 1988]
3 lipca 1982 roku TASS doniósł, że „Chiny przeprowadziły próby jądrowe w różnych regionach Tybetu, by ustalić stopień napromieniowania miejscowej ludności”.
Podsumowanie
Broń jądrowa jest antytezą tybetańskiej tradycji, kultury i ducha. W wolnym Tybecie nie będzie miejsca dla broni masowego rażenia. 15 czerwca 1988 roku Dalajlama powiedział w Strasburgu:
„Historia i dziedzictwo duchowe czynią Tybet idealnym sanktuarium pokoju w sercu Azji. Tybetowi można przywrócić historyczny status neutralnego państwa buforowego, które przyczynia się do stabilizacji całego kontynentu. Pomogłoby to w utrzymaniu pokoju i równowagi w Azji i na całym świecie. Tybet nie musi być okupowanym, ciemiężonym, jałowym krajem pełnym cierpienia. Może stać się przystanią wolności, krajem, w którym ludzie i przyroda żyją ze sobą w harmonii, twórczym przykładem rozwiązywania konfliktów, inspiracją dla świata”.
