Terrorystyczne ataki na World Trade Center i Pentagon, do których doszło 11 wrzeœnia 2001 roku, były wydarzeniami szokujšcymi i niezwykle smutnymi. W moich oczach tak straszliwie niszczycielskie czyny sš aktami nienawiœci, gdyż przemoc bierze się z destrukcyjnych uczuć. Podobne wydarzenia uprzytamniajš, jak katastrofalne skutki przynosi dopuszczanie do tego, by ludzkš inteligencjš kierowały i władały negatywne uczucia takie jak nienawiœć.

Bardzo trudno odpowiedzieć na pytanie o to, jak reagować na taki atak. Ci, którzy zajmujš się problemem, mogš, ma się rozumieć, wiedzieć lepiej, niemniej osobiœcie uważam, że reakcja wymaga głębokiego namysłu i że odpowiadajšc na akt gwałtu, lepiej kierować się zasadami niestosowania przemocy. To sprawa wielkiej wagi. Ataki na Stany Zjednoczone były szokiem, niemniej odwet, który wišże się z dalszym stosowaniem przemocy, na dłuższš metę może nie być najlepszym rozwišzaniem.

Musimy patrzeć z szerszej perspektywy, myœleć racjonalnie i pracować nad pokojowym zapobieganiem następnym katastrofom. Problemy te dotyczš całej ludzkoœci, nie jednego państwa. Musimy poszukiwać długofalowych, pokojowych rozwišzań, które pozwolš położyć kres wszelkiemu terroryzmowi. Potrzebujemy przemyœlanej, skoordynowanej, długofalowej strategii. Jestem przekonany, że póki będš istnieć ludzie, dochodzić będzie do sporów i konfliktów idei. To naturalne. Trzeba nam zatem czynnych metod czy też aktywnego podejœcia do rozwišzywania sprzecznoœci tego rodzaju.

We współczesnym œwiecie jedynym sposobem rozstrzygania sporów jest dialog i kompromis, zrozumienie i pokora. Musimy przyjšć do wiadomoœci, że prawdziwy pokój rodzi się z wzajemnego zrozumienia, szacunku i zaufania. Problemy ludzkich społecznoœci należy rozwišzywać w sposób humanitarny, a temu najlepiej służy niestosowanie przemocy.

Terroryzmu nie da się wyplenić siłš, ponieważ nie rozwišże ona złożonych problemów, które leżš u jego podstaw. W rzeczy samej, używajšc siły często nie tylko nie rozwišzuje się problemów, lecz zaognia je, niosšc zniszczenie i ból. Podobnie akty terroru, a zwłaszcza gwałtu, jedynie pogarszajš sytuację. Terroryzm zasługuje na potępienie nie tylko z powodu stosowania przemocy, ale i dlatego, że ofiarami bezsensownych aktów gwałtu, jak te, które 11 wrzeœnia oglšdał cały œwiat, padajš niewinni ludzie.

Konflikty nie biorš się z powietrza. Sš skutkiem przyczyn i warunków, na które często majš wpływ protagoniœci. I tu zaczyna się rola przywódców, na których spoczywa odpowiedzialnoœć za podjęcie decyzji, kiedy działać, a kiedy od działania się wstrzymać. W przypadku konfliktu należy stosować niezbędne œrodki prewencyjne, zanim sytuacja wymknie się spod kontroli. Gdy dojrzejš i eksplodujš przyczyny i warunki, które leżš u podstaw konfliktu zbrojnego, niezwykle trudno nad nimi zapanować i przywrócić pokój. Nie ulega wštpliwoœci, że przemoc rodzi przemoc. Jeżeli instynktownie oddajemy wet za wet, to czy możemy spodziewać się czegoœ poza tym, że nasz oponent również poczuje się upoważniony do odwetu? W ten sposób dochodzi do eskalacji przemocy. Œrodki zapobiegawcze i powœcišgliwoœć trzeba stosować wczeœniej. Przywódcy muszš być zatem czujni, dalekowzroczni i zdecydowani.

We współczesnym œwiecie zmieniły się oczekiwania wobec wojny. Nie da się już realistycznie zakładać, że całkowicie zniszczymy wroga lub osišgniemy pełne zwycięstwo. Ani, skoro o tym mówimy, postrzegać przeciwnika w kategoriach absolutnych. Wielokrotnie przekonywaliœmy się, że dzisiejszy wróg bywał jutro sojusznikiem, co wyraŸnie pokazuje, iż takie rzeczy sš względne, œciœle powišzane i wzajemnie zależne. Nasze przetrwanie, sukces i rozwój w dużej mierze uzależnione sš od powodzenia i pomyœlnoœci innych. My sami i nasi wrogowie – niezależnie od tego, czy uważamy ich za przeciwników gospodarczych, ideologicznych czy też politycznych – jesteœmy więc od siebie zależni. Ich zagłada ma dla nas niszczycielskie konsekwencje. Nie na miejscu jest już zatem samo pojęcie wojny, która niesie nie tylko ból, ale i nasiona samozniszczenia.

Podobnie, wraz z rozwojem gospodarki globalnej każde państwo staje się w mniejszym lub większym stopniu zależne od pozostałych. Nowoczesna gospodarka, jak œrodowisko naturalne, nie zna granic. Nawet kraje okazujšce sobie jawnš wrogoœć muszš z sobš współpracować korzystajšc z bogactw naturalnych, gdyż często zdane sš na przykład na te same rzeki lub inne zasoby. Rosnšca zależnoœć gospodarcza musi pocišgać za sobš większš współzależnoœć w stosunkach politycznych.

Trzeba nam dziœ edukacji jednostek i państw. Wszystkim, od dzieci po przywódców politycznych, należy wpajać ideę, że przemoc jest nieskuteczna i nie daje realistycznych szans na rozwišzanie problemów, które rozstrzygać można tylko przy pomocy dialogu i wzajemnego zrozumienia.

Rocznica tragicznych wydarzeń z 11 wrzeœnia 2001 roku stanowi wielkš sposobnoœć. Cały œwiat chce walczyć z terroryzmem. Możemy wykorzystać tę jednomyœlnoœć do wprowadzenia dalekowzrocznych œrodków zapobiegawczych. W ogólnym rozrachunku będzie to znacznie skuteczniejsze, niż podejmowanie dramatycznych, gwałtownych kroków, powodowanych gniewem i innymi niszczycielskimi uczuciami. Pokusa odpowiedzenia przemocš jest zrozumiała, niemniej bardziej rozważne podejœcie przyniesie lepsze rezultaty.

Dalajlama

Dharamsala