Rzšd USA przyjšł nowš definicję ziem tybetańskich. Do tej pory Stany Zjednoczone uznawały za “Tybet” tylko Tybetański Region Autonomiczny, nie uwzględniajšc tybetańskiego Khamu i Amdo, które przyłšczono do chińskich prowincji Qinghai, Sichuan, Yunnan i Gansu. Nowa nomenklatura obejmuje tybetańskie autonomiczne prefektury i okręgi oraz Tybetański Region Autonomiczny (TRA). Według raportu opublikowanego 2 paŸdziernika przez Komisję Kongresu ds. Chin nowa terminologia zostanie użyta po raz pierwszy w dorocznym raporcie Departamentu Stanu o wolnoœci religii na œwiecie. Stany Zjednoczone nie zmieniły stanowiska w sprawie statusu Tybetu i w dalszym cišgu uznajš TRA oraz tybetańskie prefektury i okręgi za częœć Chińskiej Republiki Ludowej. Nowa terminologia oznacza jednak uznanie wagi ziem tybetańskich, które nie należš do TRA. Wydaje się to znaczšce w kontekœcie perspektyw kontynuowania dialogu między Chinami i Dalajlamš po dwóch wizytach jego wysłanników w ChRL. Dalajlama zabiega o “prawdziwš autonomię” w granicach Chin.

W nowej definicji ziemie tybetańskie nie sš jednš jednostkš administracyjnš. Komisja zwraca uwagę na różne poglšdy na temat tego, czym jest “Tybet”, przypominajšc, że granice stanowišcego połowę całego Tybetu TRA pokrywajš się z grubsza terenami, które podlegały rzšdowi tybetańskiemu w Lhasie w chwili powstania ChRL w 1949 roku. Komisja, powołana przez Kongres w paŸdzierniku 2000 roku w celu monitorowania przestrzegania praw człowieka i rozwoju rzšdów prawa w Chinach, stwierdza: “Wielu Tybetańczyków uważa nadzór jednej tybetańskiej stolicy za najważniejszy element idei Tybetu, niemniej od czasu upadku imperium tybetańskiego w IX wieku żadna stolica nie sprawowała władzy administracyjnej nad wszystkimi terenami okreœlanymi dziœ przez Chiny jako tybetańskie”.

W niedawnym wywiadzie dla hongkońskiego pisma Kai Fang Dalajlama przyznał, że w 1951 roku rzšd w Lhasie nie kontrolował nawet całego Tybetu œrodkowego. Pytany o “ziemie, nad którymi sprawował władzę pierwotny rzšd Tybetu”, odpowiedział, że “były to tereny pozostajšce pod kontrolš rzšdu w momencie podpisywania Siedemnastopunktowej Ugody. Gdybym zabiegał o niepodległoœć, nie dbałbym o inne regiony, takie jak Qamdo (tyb. Czamdo) czy wschodni brzeg granicznej rzeki Jangcy, ponieważ nie podlegały one bezpoœrednio [Lhasie]. Ja powiadam przecież, że chcemy zostać w tym samym kraju, w granicach Chin czy też jednej Chińskiej Republiki Ludowej. W tym układzie, gdybym dbał tylko o jednš częœć, ignorujšc inne, majšce takie same aspiracje, byłoby absolutnie nieuzasadnione, nieracjonalne i niewytłumaczalne” (1 sierpnia 2003).

Komisja stwierdza, że tylko 90 procent ziem uznawanych przez tybetański rzšd emigracyjny za “Tybet” ma w Chinach status autonomii tybetańskiej: “powierzchnia Tybetu, o którym mówi tybetański rzšd emigracyjny, jest większa o około 100 tysięcy mil kwadratowych od ziem, którym Chiny nadały status autonomii tybetańskiej. Poza oœrodkami dawnego osadnictwa tybetańskiego w Qinghai sš to przede wszystkim autonomiczne prefektury i okręgi, przyznane innym grupom etnicznym”. Komisja dodaje, że w Chinach, które konsekwentnie przedkładajš integrację państwa nad lokalne autonomie, niemal 94 procent Tybetańczyków zamieszkuje “tybetańskie obszary autonomiczne”.

Wielu ekspertów uważa, że kwestia terytorium Tybetu jest jednš z największych przeszkód w osišgnięciu porozumienia między Chinami i tybetańskim rzšdem emigracyjnym. Wydaje się jednak, że Pekin zdaje sobie sprawę z wagi, jakš Dalajlama i rzšd emigracyjny przywišzujš do integralnoœci ziem tybetańskich, i że przedmiotem rozmów mogš być wszystkie tereny posiadajšce status autonomiczny. W maju tego roku wysłannicy Dalajlamy złożyli wizytę w Gjalthangu (chiń. Zhongdian) w Tybetańskiej Prefekturze Autonomicznej Deczen (chiń. Diqing) prowincji Yunnan, która stanowi częœć Khamu.

“Gdybym dbał tylko o tybetańskie religie i kultury w obecnym Tybetańskiego Regionu Autonomicznego – mówił Dalajlama w cytowanym już wywiadzie – ignorujšc tybetańskie religie i kultury spoza jego granic, jakie miałoby to konsekwencje? Wszyscy Tybetańczycy pokładajš we mnie wielkie nadzieje i wiarę, cóż więc by się stało, gdybym powiedział, że nie interesuje mnie nic poza [Tybetańskim] Regionem Autonomicznym? To jest jak państwo. Co by się stało gdybym dbał tylko o jego częœć, lekceważšc resztę? Gdybym zabiegał o niepodległoœć i powiedział, że tereny, które podlegały dawnemu rzšdowi Tybetu, powinny być niepodległe, oznaczałoby to, że nie dbam o regiony, nie należšce do TRA”.

Rzšd ChRL podzielił tereny etnicznie tybetańskie na 13 jednostek administracyjnych o łšcznej powierzchni 2,24 miliona kilometrów kwadratowych. Utworzony w 1965 roku Tybetański Region Autonomiczny (chiń. Xizang Zizhiqu) obejmuje tereny położone na zachód od Jangcy, które znajdowały się pod jurysdykcjš rzšdu Dalajlamy (często nazywane w literaturze zachodniej “Tybetem œrodkowym”). Na poczštku lat pięćdziesištych inne ziemie tybetańskie przyłšczono do sšsiednich chińskich prowincji Qinghai, Gansu, Sichuan i Yunnan, a terenom zamieszkiwanym przez “zwarte społecznoœci” tybetańskie nadano status prefektur autonomicznych.