ródła w Lhasie informujš, że choć władze skutecznie zamknęły Tybetański Region Autonomiczny [TRA] przed chińskimi i zagranicznymi wycieczkami, do Tybetu, indywidualnie, zjeżdża wielu Chińczyków z regionów dotkniętych SARS, w tym Guangzhou i Pekinu, szukajšc w Tybecie schronienia przed epidemiš. Według chińskich mediów TAR jest jednš z pięciu jednostek administracyjnych szczebla prowincji, w których nie odnotowano przypadku SARS. Niektórzy nowo przybywajšcy poddawani sš kwarantannom w specjalnych oœrodkach.

Nieoczekiwanie władze, które obawiajš się szybkiego rozprzestrzeniania epidemii, oficjalnie zachęcajš do tradycyjnych praktyk buddyjskich i medycyny tybetańskiej. W ostatnich latach coraz więcej Chińczyków – zwłaszcza intelektualiœci, w tym ponoć były pierwszy sekretarz partii Jiang Zemin – zaczęło interesować się Tybetem i buddyzmem tybetańskim. Brak przypadków SARS w TRA oraz oficjalne publikacje, w których owš “odpornoœć” tłumaczy się tradycyjnš medycynš tybetańskš, najwyraŸniej podsycajš modę na Tybet.

“Stołeczne komitety i komórki partii zachęcajš podlegajšcych im ludzi do noszenia amuletów z tybetańskimi lekarstwami, które majš chronić przed SARS – mówi Tybetańczyk z Lhasy, który przebywa obecnie w Stanach Zjednoczonych. – W niektórych regionach Amdo [dawnej tybetańskiej prowincji przyłšczonej przez Pekin do Qinghai] urzędnicy proszš mnichów o organizowanie modłów i rytuałów chronišcych przed wirusem. Wydaje się, że kryzys doprowadził do oficjalnego uznania pewnych praktyk religijnych i tybetańskich tradycji, które wczeœniej były potępiane”. Władze chińskie nieodmiennie piętnowały “przesšdy” i “zacofanie” tybetańskiej wiary i praktyk religijnych, a Komunistyczna Partia Chin nakazywała swym członkom “przyjęcie proletariackiej – materialistycznej i ateistycznej – wizji œwiata” (III Forum Robocze w sprawie Tybetu, Pekin 1994).

Oficjalne Ÿródła informujš, że “Fabryka Lekarstw Tybetańskich TRA” zwiększyła produkcję tybetańskich specyfików i kadzideł, by “podnieœć odpornoœć” ludzi na SARS (www.tibetinfor.com, 9 maja). Yang Jing, dyrektor ds. marketingu, powiedział Agencji France-Presse, że sprzedaż changjie (leczniczych ziół) wzrosła trzykrotnie i że sš one wysyłane m.in. do Pekinu i Guangzhou (AFP, 9 maja). Ogromny popyt sprawia, że w Lhasie coraz trudniej kupić kadzidła.

Tradycyjna medycyna tybetańska jest œciœle zwišzana z buddyzmem i starożytnymi obyczajami tybetańskimi. Przed przejęciem kontroli nad Tybetem przez Chiny szkoły medyczne należały klasztorów lub były zwišzane z instytucjami religijnymi, niemniej medycynę praktykowało też wielu œwieckich. Po wprowadzeniu reform gospodarczych na poczštku lat osiemdziesištych władze chińskie postawiły na odtworzenie tradycji œwieckiej, co doprowadziło do popieranej przez państwo komercjalizacji medycyny tybetańskiej. Po wybuchu epidemii SARS władze intensywnie promujš również tradycyjnš medycynę chińskš i preparaty wzmacniajšce system immunologiczny.

Lęk przed SARS

W wielu regionach Tybetu roœnie lęk przed SARS, który Tybetańczycy nazywajš gjanje, “chińskš chorobš”. Chiny wysyłajš do TRA grupy kontrolne, by zapobiec rozprzestrzenianiu się epidemii. Jedna z nich utworzyła posterunek na szosie Golmud-Lhasa i od tygodnia zatrzymuje pojazdy, mierzšc temperaturę kierowców i pasażerów (goršczka jest jednym z głównych objawów SARS). Większoœć podróżnych na tej trasie stanowiš Chińczycy i Hui (chińscy muzułmanie), którzy przejeżdżajš do TRA w poszukiwaniu pracy. Osoby z podwyższonš temperaturš sš zawracane. Pojazdy, które przemieszczajš się między miastami lub przekraczajš granicę z Nepalem, sš dezynfekowane roztworem chlorku o tajemniczym składzie i równie zagadkowej skutecznoœci. Kierowca otrzymuje “certyfikat dezynfekcji”, który musi przedstawić w następnym mieœcie, gdzie samochód jest dezynfekowany ponownie. Podróżni przekraczajšcy granicę z Nepalem muszš zmierzyć temperaturę, pod pachš, i wypełnić formularz. Na międzynarodowym lotnisku pod Lhasš dyżuruje zespół lekarzy. Choć TRA jest teoretycznie zamknięty dla chińskich i zagranicznych turystów, granicę przekracza wielu podróżujšcych indywidualnie Chińczyków.

“Kroki, które podejmujš państwowe służby medyczne, majš przede wszystkim charakter pokazowy, mogš służyć minimalizowaniu strat i wycišganiu konsekwencji, ale nie skutecznej prewencji – uważa europejski lekarz, który niedawno wrócił z Tybetu. – Na przykład dezynfekowanie pojazdów chlorkami w żaden sposób nie zapobiega przenoszeniu się SARS. Wszyscy pacjenci sš spisywani. Jeżeli lekarz nie zauważy żadnych objawów u kogoœ, kto potem okaże się chory, będzie go można za to ukarać”.

Katastrofa “wywołana przez ludzi”

Kryzys zachwiał pozycjš partii, która najpierw próbowała ukryć wybuch epidemii, a potem nie umiała zapobiec jej rozprzestrzenianiu, oraz obnażył słaboœć systemu opieki zdrowotnej, zwłaszcza w regionach wiejskich. O rozpaczliwej sytuacji w TRA mówił oficjalnie Zhao Bingli, wiceminister Państwowej Komisji Planowania, nadzorujšcy zmagania z SARS w Tybecie (www.tibetinfor.com, 9 maja). Amerykański ekspert prof. Joshua Moldavian uważa, że epidemia SARS, jest katastrofš “wywołanš przez ludzi”, która obnażyła słaboœci systemu, pozostawiajšcego œwiadczenie usług medycznych rynkowi: “Epidemia SARS jest skutkiem strategii rozwoju, która przynosi korzyœci mniejszoœci, całkowicie ignorujšc potrzeby ubogiej większoœci. (...) Reformy [gospodarcze] zmiotły wiele zdobyczy maoistowskiego okresu opieki społecznej. Powiększajšca się elita Chin ma dziœ dostęp do nowoczesnych usług medycznych, ale jednoczeœnie setki milionów chłopów straciły nawet najbardziej prymitywne przychodnie. SARS pojawił się w tej próżni. W wielu z 2.000 chińskich okręgów – œrednio pół miliona ludzi – działa tylko jeden okręgowy szpital, œwiadczšcy bardziej skomplikowane usługi. W regionach wiejskich SARS uderzy przede wszystkim w te przecišżone szpitale, odbierajšc ludziom szansę na leczenie innych, nawet najcięższych chorób” (International Herald Tribune, 8 maja).
 

[HFPC: 15 maja Dziennik Prawny opublikował ogłoszonš przez Sšd Najwyższy ChRL wykładnię prawa, stosujšcego się do osób, które naruszajš kwarantannę: “Umyœlne rozprzestrzenianie chorób zakaŸnych” zagrożone jest karš od 10 lat do dożywotniego pozbawienia wolnoœci lub kary œmierci.]