Co rok – przez dziesięć lat – do Tybetu kierowanych będzie stu przewodników turystycznych z innych prowincji ChRL. To kolejne zagrożenie dla miejsc pracy przewodników tybetańskich, na których od kilku lat wywiera się coraz większš presję politycznš. W ostatnich miesišcach “przeœwietlono” i zwolniono ponad 150 przewodników o “niepewnej przeszłoœci” lub “postawach politycznych”. Władze poddajš œcisłej kontroli Tybetańczyków, którzy byli kiedykolwiek w Indiach – siedzibie Dalajlamy – automatycznie podejrzewajšc ich o “separatyzm.

Jak podaje agencja Xinhua (8 kwietnia 2003), inicjatorem wysłania do Tybetu chińskich przewodników był sam Hu Jintao, najwyższych przywódca ChRL i były sekretarz Komunistycznej Partii Chin w Tybetańskim Regionie Autonomicznym (TRA), który “przywišzuje do tych kwestii wielkš wagę” i “dwukrotnie udzielał ważnych instrukcji w sprawie rozbudowy kontyngentu pracowników sektora turystycznego w Tybecie”. Według regionalnego urzędu turystyki w 2002 roku Tybet odwiedziło 850 tys. turystów – niemal 25 proc. więcej niż w roku poprzednim. 720 tys. pochodziło z Chin (wzrost o 29 proc. w stosunku do 2001).

Pierwsza grupa nowych przewodników, którzy sš już w Tybecie, pracowała wczeœniej w 85 biurach podróży w 23 prowincjach, regionach lub miastach ChRL. Dziennik Ludowy poinformował wczoraj, że majš spędzić w TRA szeœć miesięcy. Przydział ten wišże się ze zwiększeniem liczby chińskich turystów, ale i odzwierciedla nastawienie władz, które chcš kontrolować wszystko, co mówi się o Tybecie zagranicznym turystom. W ostatnich latach wykształceni w Indiach przewodnicy mieli ogromne trudnoœci z zachowaniem pracy, gdyż władze podejrzewajš ich o “skłonnoœci separatystyczne”. W lipcu i sierpniu zeszłego roku urzędowi turystyki polecono “przeœwietlić” wszystkich przewodników z okolic Lhasy. Każdy z nich miał przedstawić zaœwiadczenie z rodzinnego okręgu, iż “nigdy nie był w Indiach ani nie wyjeżdżał nielegalnie za granicę”. W zwišzku z tš procedurš w styczniu 2003 roku zwolniono ponad 160 tybetańskich przewodników. Jednoczeœnie pracy w Lhasie zaczęło szukać coraz więcej chińskich przewodników z Sichuanu i innych prowincji ChRL.

Władze tłumaczš, że zwiększenie liczby chińskich pracowników wišże się z tym, iż “znajš oni obce języki, a w regionie brakuje władajšcych nimi przewodników”. Według Dziennika Ludowego dziewięciu z nowych przewodników zna japoński, a 18 niemiecki, francuski, włoski, koreański i rosyjski. Większoœć włada jednak tylko chińskim i angielskim. Zachodni i chińscy turyœci wolš jednak, by po Tybecie oprowadzali ich Tybetańczycy. “Chińczycy często mówili, że gdyby chcieli mieć chińskiego przewodnika, to przywieŸliby go z sobš z Pekinu albo z rodzinnych stron – twierdzi tybetański uchodŸca, który pracował w lhaskim biurze podróży. – Nieliczni Tybetańczycy, którzy obsługiwali grupy chińskie, studiowali w Chinach i œwietnie znajš język. Urzšd turystyki chce, żeby Chińczyków oprowadzali Chińczycy. Agencjami żywo interesuje się Biuro Bezpieczeństwa Publicznego i inne struktury rzšdowe. Często mówiono nam otwarcie, że turystyka w Tybecie ma przede wszystkim znaczenie polityczne, a zyski sš kwestiš drugorzędnš. Doskonale widać to na przykładzie przewodników. Można œwietnie znać język, być lubianym i odpowiedzialnym, ale jeœli nie œpiewa się na melodię partii, za nic nie dostanie się zgody na prowadzenie grupy”.

Wu Yi, członek Biura Politycznego Komitetu Centralnego KPCh i wicepremier w Radzie Państwa, wezwał nowych przewodników do “propagowania pięknych gór i rzek macierzy”, ale i “zaszczepiania turystom krajowym i zagranicznym bardziej złożonej, obiektywnej wizji przeszłoœci, teraŸniejszoœci i przyszłoœci Tybetu oraz stanowczej walki ze słowami i czynami, które zniekształcajš fakty w celu podzielenia macierzy” (Xinhua, 8 kwietnia).

W ostatnich latach najbardziej wykształceni przewodnicy tybetańscy zaczęli pracować jako kierowcy lub w ogóle wycofali się turystyki, by uniknšć podejrzeń i inwigilacji, jakie œcišgali na siebie, prowadzšc grupy. W zeszłym roku jeden incydent – skarga chińskiego turysty z Zachodu – kosztował pracę kilkunastu tybetańskich przewodników, którzy mieli pozwalać sobie na “niestosowne komentarze polityczne”. Ponieważ nikt nie definiuje tego, co jest “politycznie stosowne” w zwykłej rozmowie, pracujšcy z turystami Tybetańczycy nie mogš czuć się pewnie i bezpiecznie. Z podobnš podejrzliwoœciš władze patrzš na ludzi, którzy kształcili się w Indiach, a obecnie pracujš restauracjach, hotelach i zagranicznych organizacjach pozarzšdowych.

Władze nie posunęły się jednak dalej i nie zaczęły piętrzyć innych trudnoœci, zezwalajšc przewodnikom na odbywanie obowišzkowych szkoleń i zdawanie egzaminów w języku tybetańskim. W zeszłym roku ogłoszono, że egzaminy będzie można składać wyłšcznie po chińskie, póŸniej decyzję tę jednak zmieniono, wprowadzajšc nawet elementy angielskiego. Mniej uwagi poœwięcano też innym “kontrowersyjnym” zagadnieniom, takim jak Dalajlama czy Siedemnastopunktowa Ugoda.

W 2001 roku Inernational Campaign for Tibet zdobyła egzemplarz testu dla przewodników. “Jakich informacji nie mogš udzielać turystom biura podróży?”, brzmi jedno z pytań. “OdpowiedŸ: 1. Żadnych informacji, które mogłyby zaszkodzić relacjom ludu i krajowi. 2. Żadnych informacji, które kreowałyby negatywny wizerunek kraju pod względem rasy, religii, hierarchii społecznej i stosunków między mężczyznami i kobietami. 3. Żadnych informacji na temat prostytucji, œlepej wiary i hazardu. 4. Żadnych informacji, których przekazywania zabrania prawo”. W następnej częœci testu omawia się pięć zasad obowišzujšcych przewodników: “szanować czas, stosować się do zasad, przestrzegać prawa i strzec tajemnic państwowych”.