Do władz Tybetańskiego Regionu Autonomicznego (TRA) wchodzi lepiej wykształcone i bardziej sprawne trzecie – od czasu przejęcia kontroli nad Tybetem przez chińskich komunistów – “pokolenie” tybetańskich przywódców. Agencja Xinhua informuje, że Dziampa Phuncog, jeden z wicesekretarzy partii, zastšpi Legczoga na stanowisku przewodniczšcego rzšdu TRA. Legczog zajmie zwolniony przez Ragdiego fotel przewodniczšcego Stałego Komitetu regionalnego Zgromadzenia Przedstawicieli Ludowych.

W przeciwieństwie do swoich poprzedników, o których karierach decydowało nie wykształcenie czy fachowoœć, ale postawa ideologiczna i pochodzenie klasowe, nowi liderzy z reguły biegle władajš, w mowie i piœmie, tybetańskim i chińskim. Do “trzeciego pokolenia” zaliczyć można zarówno szeœćdziesięciokilkuletniego byłego nauczyciela Legczoga, jak Dziampę Phuncoga, który był pracownikiem naukowym Tybetańskiego Instytutu Nauk Społecznych.

Ragdi i Pasang należš do “drugiego pokolenia”, które doszło do władzy w czasach rewolucji kulturalnej. Pochodzš z chłopskich rodzin i nie majš formalnego wykształcenia uniwersyteckiego. Były sekretarz KPCh TRA Hu Yaobang mówił publicznie, że Ragdi nie umie czytać i pisać po tybetańsku. Tybetańczycy pogardliwie nazywajš to pokolenie horcun czen, “gorliwie wykonujšcymi zadania”. Pochodzenie klasowe wielu przedstawicieli tej grupy pozwoliło Chińczykom twierdzić, że byli “niewolnicy” zostali “wyzwoleni” i władajš swoim krajem.

Ragdi zostanie przeniesiony do Pekinu, gdzie piastuje stanowisko jednego z piętnastu wiceprzewodniczšcych Stałego Komitetu Ogólnochińskiego Zgromadzenia Przedstawicieli Ludowych (OZPL). Stały Komitet, organ wykonawczy OZPL, jest wyłaniany przez to ciało i wspólnie z nim sprawuje władzę ustawodawczš w ChRL. Tak na szczeblu krajowym, jak regionalnym, Zgromadzenia Przedstawicieli Ludowych pełniš przede wszystkim funkcje administracyjne; władzę sprawuje partia, która podejmuje również najważniejsze decyzje polityczne. Choć eksponowane stanowisko jest wyrazem uznania dla lojalnoœci Ragdiego wobec partii, w istocie oznacza odsunięcie go od bieżšcej polityki TRA. Ragdi, który był jednym z najbardziej wpływowych tybetańskich członków partii, powiedział, że wyjeżdża z Tybetu z “mieszanymi uczuciami”.

Ragdi przetrwał wiele politycznych wstrzšsów. Udało mu się zachować stanowisko zastępcy sekretarza regionalnych struktur KPCh nawet w czasach względnej liberalizacji, którš zapoczštkowała wizyta Hu Yaobanga w Tybecie w 1980 roku. Wbrew wczeœniejszym spekulacjom jego następcš nie będzie Dziampa Phuncog.

“Pierwsze pokolenie” tybetańskich komunistów (np. Tian Bao, jeden z kilku Tybetańczyków, którzy brali udział w “wielkim marszu”) wywodziło się głównie ze wschodnich prowincji Kham i Amdo, które Chińczycy zajęli przed wkroczeniem do Tybetu centralnego. Ci, którzy wstšpili do partii najwczeœniej, zajęli póŸniej eksponowane stanowiska w TRA. Wielu przywódców z tego okresu, do których należeli również arystokraci i urzędnicy nowej administracji, przeœladowano w czasach rewolucji kulturalnej.

Dordże Ceten, jeden z wicesekretarzy partii, i Dordże Cering, były gubernator TRA, zostali odsunięci, ale nie zdegradowani, na poczštku lat dziewięćdziesištych, gdy po fali demonstracji niepodległoœciowych z lat 1987-89 partia zmieniała strategię wobec Tybetu. Zainicjowanš przez Hu Yaobanga liberalizację uznano za katalizator “separatystycznych” tendencji i, w efekcie, niepokojów. Dordże Ceten, który przynajmniej raz wyraził publicznie obawy, że otwarcie gospodarcze œcišgnie do Tybetu falę chińskich imigrantów, został zesłany do pekińskiego Oœrodka Studiów Tybetańskich, a Dordże Cering otrzymał eksponowane stanowisko Ministra ds. Cywilnych. Niedawno stracił ten fotel, stajšc na czele mniej prestiżowej Komisji Spraw Etnicznych OZPL.

Dziampa Phuncog, nowy przewodniczšcy rzšdu TRA, będzie podporzšdkowany najważniejszej osobie w regionie – sekretarzowi KPCh. Wielu tybetańskich urzędników i przywódców czuje się urażonych faktem, że ich rodak nigdy nie piastował najwyższego stanowiska w TRA. Przed laty władze chińskie podkreœlały różnice – w wykształceniu, doœwiadczeniu i “wiedzy ideologicznej” – między chińskimi i tybetańskimi kadrami, ale argumenty te nie stosujš się do “trzeciego pokolenia”, co wskazuje, że Pekin po prostu wcišż nie ufa tybetańskim przywódcom.

Lhaskie biuro tłumaczeń

Tybetańscy urzędnicy w Lhasie zauważyli ostatnio drobne, ale znaczšce zmiany w polityce Pekinu wobec języka tybetańskiego i religii. Ponownie otwarto zlikwidowane w połowie lat dziewięćdziesištych rzšdowe biura tłumaczeń – szczebla prowincji i okręgu – których zadaniem jest przekładanie dokumentów KPCh na tybetański. Władze reformujš również odpowiedzialne za nadzór nad klasztorami Komitet ds. Religii.

Teoretycznie wszystkie oficjalne dokumenty muszš być tłumaczone na języki “uznanych” grup “etnicznych”. Dokumenty centralne przekłada pekińskie biuro tłumaczeń, ale inne materiały partii tłumaczono w Lhasie. Placówkę tę zamknięto na polecenie Chena Kuiyuana, sekretarza partii TRA w latach 1992-2000, który wsławił się represyjnš politykš wobec języka, religii i kultury Tybetu. Urzędnicy w Lhasie uważajš, że to ważny gest, który może œwiadczyć o powrocie do polityki promowania języka tybetańskiego.

Zreorganizowany niedawno Komitet ds. Religii ma zajšć się zarzšdzaniem klasztorami, edukacjš duchownych i “limitami” liczby mnichów w œwištyniach. Niektórzy Tybetańczycy uważajš, że omawianie spraw klasztorów na takim szczeblu jest sygnałem pozytywnym, nie wiadomo jednak, czy – i jak – “wytyczne” Komitetu będš wprowadzane w życie.