„Taszi Phuncog, który zaczynał odbywać karę, był zdrowym mężczyznš w kwiecie wieku. Z więzienia wyrzucono go jako wrak człowieka – oœwiadczył Brad Adams, dyrektor HRW. – Cieszymy się z przedterminowego zwolnienia Taszi Phuncoga, lecz chińscy urzędnicy muszš wyjaœnić, jak coœ takiego mogło się przytrafić człowiekowi osadzonemu w ich zakładzie karnym”.

Z reguły więŸniowie w Chinach, którzy potrzebujš opieki lekarskiej, muszš za niš płacić – tak przebywajšc w zakładzie karnym, jak po jego opuszczeniu. Taszi Phuncog został zatrzymany 17 kwietnia 2002 roku – dziesięć dni po nocnym aresztowaniu Tenzina Delka, popularnego lamy, z którym współpracował. Tenzin Delek stanšł przed sšdem i po uršgajšcym standardom procesie został skazany na karę œmierci w zawieszeniu na dwa lata „za powodowanie wybuchów” i „podżeganie do podzielenia państwa”. HRW szczegółowo opisał wspomniane nieprawidłowoœci w raporcie „Tenzin Delek – losy tybetańskiego mnicha”.

Według Ÿródeł HRW przed formalnym zatrzymaniem władze chińskie poddały Taszi Phuncoga, którego uważano za „prawš rękš” Tenzina Delka, intensywnym, dziesięciodniowym przesłuchaniom. Nic nie wiadomo o postawionych mu zarzutach, dowodach winy, procesie ani jego sytuacji w więzieniu w Darcedo (chiń. Kangding), stolicy Tybetańskiej Prefektury Autonomicznej Kardze prowincji Sichuan. Przed aresztowaniem obu mężczyzn Taszi Phuncog odegrał kluczowš rolę w zablokowaniu rzšdowego programu karczowania lasów w Kardze. W 1998 roku, gdy Tenzin Delek zaczšł się ukrywać, by uniknšć aresztowania za próby tworzenia systemu opieki społecznej i otwieranie szkół w swoim regionie, pomógł przekonać urzędników, że powinni zezwolić mu na powrót do klasztoru.

„Teraz pomocy potrzebuje Taszi Phuncog. Wymaga natychmiastowej, fachowej opieki medycznej w szpitalu lub w domu – oœwiadczył Adams. – Ten człowiek poœwięcił większš częœć życia ochronie kultury i œrodowiska naturalnego Tybetu. Władze chińskie odebrały mu w więzieniu zdrowie. Rzšd Chin powinien zrobić wszystko, by zadoœćuczynić jego cierpieniom”.

W więzieniu pozostaje jeszcze jedna osoba zwišzana ze sprawę Tenzina Delka. Lobsang Taphel, lokalny kupiec, od półtora roku odbywa karę pięciu lat więzienia. Nadal nie wiadomo, o co został oskarżony. W zwišzku z tš sprawš władze chińskie zatrzymały i poddały przesłuchaniom co najmniej 60 innych osób. Trzej mnisi zostali skazani w trybie administracyjnym na rok w obozie „reedukacji przez pracę”. Sędziwy sołtys skazany na pięć lat więzienia został zwolniony po 13 miesišcach – nie mógł wówczas chodzić o własnych siłach, niedosłyszał i miał problemy z jedzeniem. Dwaj inni asystenci Tenzina Delka zostali brutalnie pobici w czasie przesłuchania; jeden z nich miał uszkodzone nerki i przez szeœć miesięcy nie wstawał z łóżka.

Okres dwuletniego zawieszenia wykonania wyroku Tenzina Delka upływa 26 stycznia. 30 grudnia rzšdowa agencja informacyjna Xinhua cytowała komendanta więzienia Chuangdong, wedle którego Tenzin Delek stosował się do regulaminu więziennego i nie popełnił żadnego przestępstwa w trakcie odbywania kary. Chińskie przepisy stanowiš, że w takiej sytuacji kara œmierci zamieniana jest na dożywocie.