Naoczni œwiadkowie informujš, że urzędnicy z Pekinu i Czengdu kazali opuœcić wielkie klasztorne obozowisko we wschodnim Tybecie tysišcom mnichów i mniszek. Opuszczane chatki sš natychmiast niszczone, by zapobiec powrotowi duchownych.
Konfrontacja trwa od kilku tygodni. Na miejsce wzywano coraz wyższych urzędników – w tym przedstawicieli Zjednoczonego Frontu z Pekinu – majšcych nadzorować wydalanie mnichów i niszczenie ich siedzib. Społecznoœć klasztorna Larung Gar (okolice miasta Serthar w prowincji Sichuan) jest największym kompleksem monastycznym na Płaskowyżu Tybetańskim. Pierwsze informacje o jej niszczeniu podała 15 czerwca Centralna Agencja Informacyjna Tajwanu.
Larung Gar jest obozowiskiem klasztornym, a nie klasztorem. Mnisi i mniszki przybywali tu z własnej inicjatywy, przycišgani niezwykłš sławš tego miejsca. Duchowni z różnych regionów Tybetu i Chin tworzš tu doœć luŸno powišzanš społecznoœć; muszš utrzymywać się sami i nie podlegajš formalnej kontroli żadnego opata. Do Serthar przycišgała ich reputacja Khenpo Dzigme Phuncoga, charyzmatycznego nauczyciela, który przed dziesięciu laty utworzył Larung Gar jako ritro, czyli górskš pustelnię, dla małej grupki uczniów. Khenpo i inni lamowie udzielali tu tradycyjnych, pełnych nauk buddyjskich w języku tybetańskim i mandaryńskim.
Szacuje się, że w Larung Gar mieszka siedem, osiem tysięcy mnichów i mniszek – w tym niemal tysišc Chińczyków. Większoœć stanowiš mniszki. Wielu Tybetańczyków przybywało do tego odludnego miejsca, by podjšć tu studia, a następnie wrócić do rodzimych klasztorów i przekazać zdobytš wiedzę innym.
W Larung Gar „w przeciwieństwie do większoœci innych miejsc, w których instytucje buddyjskie sš wyraŸnie wyalienowane (...) tchnięto nowe życie w uœwięcony, duchowy krajobraz Tybetu”, uważajš autorzy wydanej w 1998 pracy Buddhism in Contemporary Tibet („Buddyzm we współczesnym Tybecie”). Larung Gar przycišga rzesze uczniów, gdyż można tu – co jest w Tybecie rzadkoœciš – otrzymać pełne wykształcenie buddyjskie.
Chiński rzšd chce wyegzekwować narzucony przez siebie limit 1.400 mnichów i mniszek. Poprzednie próby zmniejszenia liczby uczniów w Larung Gar były nieskuteczne. Khenpo Dzigme Phuncog miał wezwać władze lokalne do „szanowania – zgodnie z konstytucjš ChRL – wierzeń religijnych ludu”. Wyjaœniał również urzędnikom, że skoro nie werbował ani nie zapraszał mnichów i mniszek do Larung Gar, nie przystoi mu wzywać ich do opuszczenia ritro. Nic nie wskazuje, by w Larung Gar podejmowano jakiekolwiek działania „separatystyczne”.
Ostatnie wydarzenia, zagrażajšce dalszemu istnieniu Larung Gar jako głównego oœrodka studiów buddyjskich w Tybecie i Chinach, budzš ogromne zaniepokojenie tybetańskich przywódców i tybetologów. Nie wiadomo również, co stanie się z Khenpo Dzigme Phuncogiem i innymi lamami, którym mogš grozić surowe represje.

Tło

Larung Gar leży we wschodnim Tybecie (Kham; obecnie prefektura Ganze prowincji Sichuan), w odludnej dolinie, oddalonej o jakieœ 15 kilometrów na południe od miasta Serthar. Khenpo Dzigme Phuncog chciał, by ta pustelnia stała się oœrodkiem odrodzenia studiów i praktyki buddyjskiej. W 1987 roku X Panczenlama wyjednał oficjalnš zgodę –władze uznały Larung Gar za Instytut Buddyjski i nadały mu status „akademii”.
Władze próbowały już zmniejszyć liczbę duchownych w Larung Gar, ale charakter „obozowiska” utrudniał narzucanie limitów klasztornych. W marcu były mnich z Larung Gar powiedział ICT, że „w lipcu 2000 przyjechało do nas ze dwadzieœcia samochodów z urzędnikami z prefektury. Powiedzieli, że w Larung Gar może zostać najwyżej 1.400 mnichów i mniszek i że wszyscy muszš pochodzić z okolic Serthar. Miałem dowód tożsamoœci z mojego klasztoru w Amdo i funkcjonariusze powiedzieli mi, że nie mogę zostać, bo nie mam dokumentów z Serthar. W moim klasztorze nie było żadnego lamy, przybyłem więc do Larung Gar po nauki Khenpo Dzigphuna”.
Tybetańskie słowo „gar” oznacza „obozowisko” (także np. wojskowe), ale w kontekœcie religijnym odnosi się do „oœrodka duchowego”, który nie musi być klasztorem. W przeciwieństwie do innych stosunkowo dużych klasztorów współczesnego Tybetu – takich jak Labrang Taszikjil w Amdo, Lithang w Khamie czy Sera, Drepung i Ganden w Lhasie – Larung Gar jest oœrodkiem nowym (nie istniejšcym przed 1959 rokiem), nie ma więc powišzań historycznych i politycznych, do których często odwołujš się władze chińskie, podejmujšc decyzje dotyczšce losów klasztoru.
Kiedy Khenpo Dzigme Phuncog zakładał Larung Gar w 1980 roku, w pobliżu jego siedziby zamieszkało około stu mnichów. Uczniowie budowali sobie małe, jednoizbowe chatki z kamienia i drewna. Model ten działał do dziœ – dolinę, w której znajduje się Larung Gar, pokryły z czasem tysišce takich domków. Nie wprowadzono żadnej formalnej procedury przyjmowania duchownych; mnisi i mniszki mogš swobodnie przybywać i opuszczać Larung Gar, a „na stałe” przebywajš tu tylko nauczyciele, prowadzšcy uczniów. Mnisi i mniszki utrzymujš się sami i gotujš sobie na piecykach naftowych (lub palšc jaczym nawozem) we własnych chatkach. Jeżeli nie mogš ich utrzymać rodzime instytucje klasztorne albo krewni, mogš starać się o „stypendium” w postaci campy (prażona mška jęczmienna) i masła w małym biurze administracji Larung Gar.
Khenpo Dzigme Phuncog jest inkarnacjš Tertona Sogjala Lerab Lingpy, jednego z nauczycieli Thubtena Gjaco, XIII Dalajlamy. Linia inkarnacji, wiedza i lata, jakie spędził medytujšc w odosobnieniu, złożyły się na sławę, jakš cieszy się w całym Tybecie. Po ucieczce Karmapy z klasztoru Curphu i Agji Rinpocze z Kumbum, Khenpo Dzigme Phuncog wydaje się największym nauczycielem buddyjskim w Tybecie.
W cišgu ostatnich dziesięciu lat systematycznie rosła liczba mnichów i mniszek w Larung Gar. Trudno okreœlić ich dokładnš liczbę, gdyż jest ona płynna. Niektórzy duchowni wracajš do domów po otrzymaniu nauk, inni przybywajš po nie rokrocznie. Khenpo Dzigme Phuncog wykłada „cyklami”, które z reguły trwajš ponad miesišc. W tym czasie liczba mnichów i mniszek wzrosła do ponad oœmiu tysięcy; podczas inicjacji, na które zapraszano również œwieckich z okolicznych regionów, w Larung Gar przebywało i ponad piętnaœcie tysięcy osób. Khenpo Dzigme Phuncog należy do szkoły njingmapa buddyzmu tybetańskiego, nazywanej też „czerwonymi czapkami”, słynie jednak z „ekumenizmu”, udzielajšc nauk i inicjacji wszystkich szkół buddyzmu tybetańskiego (njingma, kagju, sakja i gelug).
„Khenpo Dzikphun – pisze David Germano w Buddhism in Contemporary Tibet – stworzył niezwykle ważny ruch, którego œrodek ciężkoœci znajduje się w Tybecie, stanowišc alternatywę tak dla chińskiego, nowoczesnego systemu wartoœci, jak i tybetańskich społecznoœci emigracyjnych za granicš. Powołał oœrodek akademicki, który pod pewnymi względami przewyższa ofertę klasztorów na wychodŸstwie. Co więcej, jego intelektualna, mistyczna i charyzmatyczna obecnoœć jest równa duchowym przymiotom największych lamów njingmapy, którzy żyjš lub niedawno zmarli na wychodŸstwie”.
Larung Gar jest jednym z niewielu oœrodków na Płaskowyżu Tybetańskim, w których udziela się pełnego przekazu nauk i kontemplacyjnych praktyk buddyjskich. Na taki przekaz składajš się trzy elementy: łang (inicjacja, upoważniajšca do podjęcia praktyki okreœlonych rytuałów i medytacji), lung (ustny przekaz odpowiednich pism) oraz tri (ustne wyjaœnienia praktyki). Jeœli idzie o skalę, pod tym względem Larung Gar nie ma sobie równych w Chinach i Tybecie.
Duchowni  z Larung Gar przestrzegajš kilku zasad postępowania. W głównej sali sš, na przykład, oddzielne wejœcia dla kobiet i mężczyzn; mnisi i mniszki budujš swoje chatki w innych częœciach doliny itd.
O unikalnoœci Larung Gar stanowi też ogromna liczba chińskich i mówišcych po chińsku mnichów, mniszek i œwieckich, którzy zamieszkali w tej odludnej okolicy. Pochodzš oni z Chin, Tajwanu, Singapuru i Malezji. Częœć nosi tradycyjne, chińskie, szare i żółte szaty zakonne, inni wolš ciężkie, bordowe, wełniane suknie tybetańskie. Podczas wykładów Khenpo Dzigme Phuncoga ci, którzy znajš tylko chiński, zbierajš się w wielkiej sali na drugim, najwyższym piętrze głównego budynku, gdzie nauki tłumaczš dla nich tybetańscy lamowie. Lamowie, znajšcy biegle chiński, udzielajš im też pouczeń indywidualnych.
Większoœć populacji „instytutu” stanowiš mniszki – zapewne dlatego, że w Larung Gar, w przeciwieństwie do rodzimych klasztorów, mogš uzyskać pełne nauki buddyjskie i (co było rzadkoœciš przed 1959 rokiem, a obecnie nie jest praktykowane w żadnym innym oœrodku monastycznym Tybetu) tytuł khenpo, przyznawany tu za wybitnš wiedzę i doœwiadczenie w medytacji, a nie, jak w wielu innych œwištyniach, piastowanie funkcji administracyjnych. Najsłynniejszš z nich jest siostrzenica Khenpo Dzigme Phuncoga, Dziecyn Munco, inkarnacja słynnej nauczycielki, która żyła w œrodkowym Tybecie w czasach V Dalajlamy.
W Larung Gar jest obecnie pięć „sal zgromadzeń”. Największa – w której nauk udziela Khenpo Dzigme Phuncog – może pomieœcić niemal osiem tysięcy osób. Druga co do wielkoœci przeznaczona jest dla mnichów i mniszek, mówišcych po chińsku. Jej budowę miano zakończyć w 2001 roku. Do kompleksu należš też dwa mniejsze budynki – jeden dla mnichów, drugi dla mniszek. Przy wjeŸdzie do doliny znajduje się mniejsza œwištynia, mogšca pomieœcić około półtora tysišca osób. Lamowie z Larung Gar udzielali w niej nauk œwieckim Tybetańczykom.

Z ostatniej chwili

25 czerwca uczeń z Larung Gar wystosował apel o pomoc, mówišc, że następnego dnia władze przystšpiš do wydalania mnichów. Obozowisko ma opuœcić siedem tysięcy osób.
Do 26 czerwca z Serthar majš zniknšć wszyscy Chińczycy i cudzoziemcy (m.in. z Tajwanu i Singapuru). Następnego dnia ich chatki zostanš niszczone. Według autora apelu, decyzję o wydaleniu wydał „minister Wang”. W pobliżu Serthar ma obecnie stacjonować około czterech tysięcy żołnierzy. 6 czerwca akademia musiała przerwać udzielanie nauk.
Student dodaje, że przekaże te informacje mediom i organizacjom praw człowieka i prosi społecznoœć międzynarodowš o zainteresowanie i pomoc.