27 wrzeœnia 2002 roku wróciliœmy do Dharamsali, kończšc wizytę w Pekinie, Czengdu i Szanghaju oraz w stolicy Tybetu Lhasie, Njingtri i Szigace.

Wizyta moja i wysłannika Kelsanga Gjalcena miała dwa cele. Po pierwsze, mieliœmy ponownie nawišzać bezpoœrednie kontakty z przywódcami w Pekinie i stworzyć atmosferę, pozwalajšcš na odbywanie regularnych, bezpoœrednich spotkań w przyszłoœci. Naszym drugim zadaniem było przedstawienie idei “œrodkowej drogi” Jego Œwištobliwoœci Dalajlamy jako sposobu rozwišzania sprawy Tybetu. Skupiliœmy się zatem na budowaniu zaufania poprzez rozwiewanie podejrzliwoœci i nieporozumień.

Przedstawiliœmy raport z naszej wizyty Jego Œwištobliwoœci Dalajlamie. Jego Œwištobliwoœć od lat konsekwentnie zabiegał o przywrócenie kontaktów z chińskimi przywódcami. Jego Œwištobliwoœć ucieszył się z pozytywnego gestu przywódców w Pekinie, jakim było przyjęcie naszej delegacji, i wyraził radoœć z ponownego nawišzania kontaktów. Polecił nam w pełni wykorzystać tę sposobnoœć i energicznie kontynuować zabiegi o pogłębienie procesu, który doprowadzi do [wypracowania] rozwišzania zadowalajšcego obie strony.

Wysłannik Kelsang Gjalcen i ja oraz dwóch asystentów rozpoczęliœmy naszš wizytę 9 wrzeœnia 2002 roku. Spotykaliœmy się z urzędnikami w Pekinie, Lhasie i w innych miejscach. Mówiono nam o postępie, jakiego dokonano w regionach tybetańskich, oraz o prowadzonych tam projektach. Byliœmy pod wrażeniem poœwięcenia i kompetencji wielu tybetańskich urzędników. Popierajšc i podziwiajšc ich starania o gospodarczy rozwój Tybetu, zwracaliœmy uwagę na potrzebę poœwięcenia takiej samej troski zachowaniu odrębnego kulturowego, religijnego i językowego dziedzictwa Tybetu. Urzędnicy informowali nas również o wadze, jakš przywišzujš do ochrony delikatnego œrodowiska naturalnego Tybetu. Wykorzystaliœmy tę sposobnoœć do podzielenia się z nimi naszymi refleksjami na ten temat.

Wœród tybetańskich urzędników, z którymi się spotkaliœmy, byli pan Ngabo Ngałang Dzigme, wiceprzewodniczšcy Ogólnochińskiej Ludowej Politycznej Konferencji Konsultatywnej (OLPKK); pan Ragdi, przewodniczšcy Zgromadzenia Przedstawicieli Ludowych Tybetańskiego Regionu Autonomicznego i zastępca sekretarza partii; pan Legczog, przewodniczšcy rzšdu Tybetańskiego Regionu Autonomicznego i zastępca sekretarza partii; pan Samdup, szef Departamentu Pracy Frontu Jednoœci Tybetańskiego Regionu Autonomicznego; i pan Atrin, wiceprzewodniczšcy Ludowej Politycznej Konferencji Konsultatywnej Prowincji Sichuan.

Poza oficjalnymi spotkaniami przeżyliœmy wzruszajšce doœwiadczenie, jakim była możliwoœć modlitwy w Dżokhangu i Potali. Mogliœmy również odwiedzić Norbulingkę, Gaden, Taszilhunpo, i Palkhor Czeten w Gjance. W Tybecie byliœmy krótko, mieliœmy więc niewiele okazji do kontaktów ze zwykłymi Tybetańczykami.

Mogliœmy odwiedzić również niektóre regiony Czengdu, Szanghaj i Pekin; rozwój i postęp, jakiego [tam] dokonano, zrobiły na nas wielkie wrażenie.

W Pekinie spotkaliœmy się z panem Wang Zhaoguo, wiceprzewodniczšcym OLPKK i szefem Centralnego Departamentu Pracy Frontu Jednoœci; oraz z panem Li De Zhu, ministrem do Spraw Mniejszoœci i zastępcš szefa Departamentu Pracy Frontu Jednoœci. Szczerze wymienialiœmy poglšdy w serdecznej atmosferze. [Gospodarze] Powtórzyli znane stanowisko rzšdu Chin w sprawie dialogu z Jego Œwištobliwoœciš Dalajlamš. Wykorzystaliœmy tę sposobnoœć do objaœnienia poglšdów Jego Œwištobliwoœci Dalajlamy na temat rozwišzania problemu Tybetu poprzez negocjacje, w duchu pojednania i dialogu. Chińscy przywódcy słuchali naszych wyjaœnień z żywym zainteresowaniem i wdawali w swobodne, spontaniczne rozmowy. Cenimy to sobie bardzo wysoko. Miałem okazję spotkać się z chińskimi przywódcami w Pekinie na poczštku lat osiemdziesištych; tym razem zrobiła na nas wrażenie znacznie większa elastycznoœć myœlenia obecnych przywódców.

Gospodarzem wizyty był Departament Pracy Frontu Jednoœci Komunistycznej Partii Chin (KPCh). W organizację naszej wizyty zaangażowało się wiele innych władz, w tym rzšd Tybetańskiego Regionu Autonomicznego oraz rzšdy Sichuanu i Szanghaju. Pragniemy wyrazić szczerš wdzięcznoœć za ich goœcinnoœć i pomoc.

Zrobiliœmy wszystko, by stworzyć podstawy do otwarcia nowego rozdziału w naszych relacjach. Jesteœmy w pełni œwiadomi, że celu tego nie da się osišgnšć w trakcie jednej wizyty. Będzie to wymagać cišgłych, konsekwentnych wysiłków i wsparcia z wielu stron. Pan Kelsang Gjalcen i ja jesteœmy głęboko wdzięczni za niezachwiane poparcie i pełnš współpracę ze strony Kalona Tripy, prof. Samdonga Rinpocze, i kaszagu, którym zdaliœmy szczegółowe sprawozdanie z naszej wizyty.