Wygłaszam to oœwiadczenie w imieniu International Fellowship of Reconciliation.

Nazywam się Takna Dzigme Sangpo, jestem byłym więŸniem politycznym z Tybetu. Kiedy miałem 37 lat, władze chińskie aresztowały mnie za wypowiedzi na temat X Panczenlamy Tybetu, które uznano za “kontrrewolucyjne”. W latach 1965-1992 skazano mnie w sumie na 41 lat więzienia. Do zakończenia tego wyroku pozostaje mi cišgle dziewięć lat.

Panie i Panowie, mimo konstytucyjnych gwarancji i zobowišzań, jakie nakładajš na Chiny międzynarodowe konwencje praw człowieka, zostałem uwięziony za pokojowš, ludzkš walkš o słuszne prawa szeœciu milionów Tybetańczyków. Przez ponad trzy dekady życia więŸnia politycznego byłem poddawany niewyobrażalnym fizycznym i psychicznym torturom. Upokarzano mnie i deptano mš godnoœć, godnoœć istoty ludzkiej. To, jak dziœ wyglšdam, jest dowodem zadawanych mi cierpień. Władze chińskie uznały mnie za zbrodniarza, który musi cierpieć do końca życia i umrzeć w więzieniu. I tak odebrano mi najlepsze lata życia. Nigdy nie przyszło mi do głowy, że wyjdę, żywy, z więzienia. Los sprawił, że udało mi się przetrwać – w przeciwieństwie do tysięcy Tybetańczyków, którzy oddali życie za naszš słusznš sprawę.

Panie Przewodniczšcy, sytuacja w Tybecie i los tybetańskich więŸniów politycznych zasługuje na właœciwš uwagę tego zgromadzenia. Egzekucja Lobsanga Dhondupa, którego stracono 26 stycznia we wschodnim Tybecie, jest kolejnym przykładem skali i ciężaru naruszeń praw człowieka w Tybecie. Kiedy byłem w więzieniu, zmuszano nas do czytania wielu materiałów propagandowych, np. chińskich “białych ksišg” poœwięconych Tybetowi. W dokumentach tych mechanicznie odrzuca się wszelkie zarzuty dotyczšce warunków w tybetańskich więzieniach, które przedstawiane sš jako luksusowe hotele. Pozwólcie państwo, że jako naoczny œwiadek powiem wam kilka słów o więziennym życiu. Co roku skazany dostaje koszulę i parę spodni na lato oraz – raz na pięć lat – komplet zimowy i jednš zmianę poœcieli. Do 1997 roku, na przykład, miesięczna stawka żywieniowa osadzonego wynosiła równowartoœć czterech dolarów amerykańskich; od kwoty tej potršcano opłaty za wodę i elektrycznoœć. Przez wszystkie te lata odmawiano mi odpowiedniej opieki medycznej i kompetentnego obrońcy. W 1975 roku, na skutek pracy przymusowej, okrucieństwa [strażników] i trudnych warunków, straciłem wzrok. Dopiero w 1981 roku, gdy byłem już “więŸniem w społeczeństwie”, dzięki operacji, na którš złożyli się moi krewni, zaczšłem widzieć na lewe oko. Wzrok w prawym oku przywróciła mi operacja, jakiej poddano mnie w Szwajcarii w sierpniu 2002 roku. To tylko przykład prawdziwego oblicza tego systemu.

Panie i Panowie, wielu moich kolegów, współwięŸniów zmarło za kratami lub zostało straconych. Szol Dała i Sonam Rinczen, moi towarzysze z celi, umarli, bo odmówiono im pomocy medycznej. 4 czerwca 1997 roku zamęczono na œmierć Sangje Tenphela. W maju 1998, po dwóch protestach w więzieniu Drapczi, do cel nie wrócili z tortur Khedup i Lobsang Łangczuk. Trzeci mnich, Lobsang Dzinpa, zmarł w tajemniczych okolicznoœciach. Tortury, upodlenie, maltretowanie, nieludzkie przesłuchania, karcery, praca przymusowa i systematyczna indoktrynacja – to typowe narzędzia chińskich władz w więzieniach Tybetu.

Panie Przewodniczšcy, od 1999 roku w ciasnych, ciemnych karcerach dziesištego bloku więzienia Drapczi (ma on 24 izolatki) siedzš Sonam Cełang i Tingka. Obaj, i jeszcze jeden więzień, protestowali przeciwko warunkom pracy przymusowej podczas wizyty Grupy Roboczej ds. Arbitralnych Uwięzień państwa Komisji, która przybyła do Drapczi 7 paŸdziernika 1997. Bardzo się o nich niepokoję, bo sam siedziałem w tej koszmarnej celi od 2001 do lutego 2002 roku. Informuję Grupę Roboczš, że zapewnienia, jakie uzyskała od chińskich władz, nie majš nic wspólnego z rzeczywistoœciš. Sonam Cełang i Tingka nadal cierpiš w więzieniu Drapczi. Mówiono mi, że władze chińskie zaprosiły Grupę Roboczš do złożenia kolejnej wizyty, i wyrażam nadzieję, iż obejmie ona również Tybet.

Wzywam Grupę Roboczš do odwiedzenia Drapczi i poznania prawdy z ust Sonama Cełanga i Tingki. Lub uzyskania ich jak najszybszego zwolnienia.

Jestem wdzięczny specjalnym procedurom tematycznym tej Komisji, które uruchomiono, interweniujšc u chińskich władz w imieniu moim i innych tybetańskich więŸniów politycznych. Z całego serca dziękuję rzšdom i organizacjom pozarzšdowym, które wzywały władze chińskie do uwolnienia mnie i innych tybetańskich więŸniów politycznych. Dzięki waszej pomocy zostałem warunkowo zwolniony 31 marca 2002, a potem uzyskałem zgodę na wyjazd do Stanów Zjednoczonych. Pragnę raz jeszcze podziękować mieszkańcom i rzšdom Szwajcarii i USA za to, że pozwolili mi żyć w wolnoœci i godnoœci. Oczywiœcie mam nadzieję, że pewnego dnia będę mógł również cieszyć się wolnoœciš w mojej ojczyŸnie.

Na koniec, Panie Przewodniczšcy, ten starzec z Tybetu apeluje do wszystkich państw o pomoc w położeniu kresu cierpieniom Tybetańczyków. Proszę, wzywajcie rzšd Chin do podjęcia szczerych negocjacji z Jego Œwištobliwoœciš Dalajlamš w celu rozwišzania zadawnionego problemu Tybetu w interesie narodów tybetańskiego i chińskiego. Ciężko doœwiadczony lud Tybetu – w tym więŸniowie polityczni, którzy sš takimi samymi ludŸmi, jak wszyscy na tej sali – rozpaczliwie potrzebuje waszej pomocy! Zanim będzie za póŸno.

Modlę się o jak najszybsze zakończenie cierpień wszystkich więŸniów politycznych na tym œwiecie.

Dziękuję Panu, Panie Przewodniczšcy.