Podsumowanie

Choć problemy z uzyskaniem dokładnych informacji uniemożliwiajš pełnš analizę, z danych TIN wynika, że w lutym 2002 liczba znanych więŸniów politycznych w Tybecie spadła do 188. Znacznie więcej osób jest zwalnianych po odbyciu kar, niż trafia do więzień. Dla porównania, w 1996 roku wyroki polityczne odbywało niemal 700 osób (“Odcinanie głowy węża”), w 1999 – 538 (“Wrogie elementy”), a w 2001 – 226 osób (“Wrogie elementy 2”). Duchowni buddyjscy, mnisi i mniszki, stanowiš obecnie 74 proc. skazanych za przestępstwa polityczne.

Analizujšc to zjawisko oraz jego krótko- i długoterminowe konsekwencje, trzeba wzišć pod uwagę wiele różnych czynników. Jednym z nich sš z pewnoœciš efekty brutalnej kampanii religijnych i politycznych represji, którš rozpoczęto w latach 1995-96 – gdy liczba więŸniów politycznych była najwyższa. Zaczęła ona spadać rok póŸniej, kiedy wspomnianš kampaniš objęto wszystkie regiony Tybetu. Drugim czynnikiem odstraszajšcym jest okrutne traktowanie – obejmujšce tortury i bicie – zatrzymanych i skazanych za przestępstwa polityczne. Trzecim czynnikiem sš szybkie zmiany gospodarcze (poza rolnictwem). Przedstawiciele państwa wzywajš do pragmatyzmu – bogacenia się, a nie ponoszenia straszliwych konsekwencji protestów. Czwartym elementem wydaje się coraz większe zaangażowanie w przedsięwzięcia, które majš promować język, kulturę, religię i tożsamoœć Tybetańczyków, nie niosšc groŸby aresztowania.

Z danych TIN wynika, że spoœród 1.900 więŸniów politycznych, odbywajšcych wyroki po 1987 roku, 41 – czyli jeden na 46 – zmarło na skutek okrutnego traktowania. Największe zagrożenie dla życia skazanych stanowi Więzienie nr 1 Tybetańskiego Regionu Autonomicznego (Drapczi), w którym ginšł jeden na 28 więŸniów politycznych. Jeszcze gorzej przedstawia się sytuacja więŸniarek politycznych tego zakładu – jeden zgon na 24 skazane. W Drapczi przebywa obecnie 105 więŸniów politycznych. Œredni wyrok wynosi 11 lat – i w trzeciej częœci jest rezultatem dodatkowych kar za podejmowane w więzieniu protesty polityczne.

42 proc. wszystkich tybetańskich więŸniów politycznych otrzymało wyroki sšdowe – za “kontrrewolucję” (do 1997 roku) lub “zagrażanie bezpieczeństwu państwa (od 1997). 16 proc. ukarano na podstawie decyzji administracyjnych. Obecnie wyroki sšdowe – œrednio dziewięć lat i dziesięć miesięcy – odbywa 73 proc. więŸniów, a wyroki administracyjne – œrednia: dwa lata i dziesięć miesięcy – pięć proc. skazanych.

Tybetańscy więŸniowie sš też dziœ bardziej rozproszeni. W latach 1987-1995 mieszkańcy TRA stanowili 91 proc. (ponad 1.300 osób), a mieszkańcy prefektury lhaskiej aż 71 proc. wszystkich znanych więŸniów politycznych. Spoza TRA pochodziło ledwie dziewięć proc. skazanych. W latach 1996-2001 proporcje te uległy zmianie. Mieszkańcy TRA stanowiš 64 proc., Lhasy – 39 proc., a innych regionów – 36 proc. uwięzionych (w sumie ponad 500 osób) w tym okresie.