W mieœcie sšsiadujšcym z regionem, do którego zostanš przesiedlone tysišce ubogich chłopów (ten projekt chińskiego rzšd miał pierwotnie finansować Bank Œwiatowy), prowadzone sš intensywne prace budowlane. Naoczny œwiadek twierdzi, że pod koniec zeszłego roku na wszystkich budynkach, stojšcych przy głównej ulicy miasta Xiangride w okręgu Tulan (chiń. Dulan), wymalowano wielkie znaki “chai”, zapowiadajšce wyburzenie. Do rozbiórki przeznaczone sš również stosunkowo nowe, wielopiętrowe bloki. Rozmach przedsięwzięcia wskazuje, że władze zamierzajš całkowicie przeobrazić miasto, majšce stać się gospodarczym i administracyjnym centrum dla nowej ludnoœci okręgu. Wydaje się, że po wycofaniu wniosku o kredyt Banku Œwiatowego w lipcu 2000, rzšd podjšł decyzję o przyspieszeniu procesu przesiedleń w Tulan.

W lipcu 2000 Chiny odrzuciły warunki Banku Œwiatowego i wycofały wniosek o kredyt w wysokoœci 40 milionów USD na kontrowersyjny projekt, obejmujšcy przesiedlenie 58 tysięcy ubogich chłopów ze wschodniej częœci prowincji do tradycyjnie tybetańsko-mongolskiego regionu Qinghai, obejmujšcego miasto Xiangride. Według dyrektora Zhang Xiana (7 lipca 2000), odpowiadajšcego w Banku Œwiatowym za sprawy chińskie, Pekin oœwiadczył następnie, że zrealizuje projekt “na swój sposób”. Latem 2001 Bai Ma, wicegubernator prowincji Qinghai, poinformował zachodnich dziennikarzy, że pierwsza grupa osadników – 20 tysięcy osób – zostanie przesiedlona w cišgu trzech lat.

Według Dziennika Qinghai (10 sierpnia), Chiny chcš zamknšć “głównš częœć” projektu do końca 2002 i w cišgu dwóch lat zakończyć “najważniejsze prace budowlane”. Pierwotny projekt Banku Œwiatowego zakładał oddanie zbiornika i dróg do końca 2003, sieci wysokiego napięcia – do końca 2004, kanałów nawadniajšcych – do końca 2005, i zakończenie przesiedleń w 2006 roku. Przyspieszenie będzie zapewne wymagać pewnych cięć, które pozwolš na zaoszczędzenie czasu i pieniędzy. Największe zaniepokojenie ekspertów Banku, którzy badali projekt w latach 1999-2000, budziły problemy ekologiczne: “Bioršc pod uwagę skalę całego przedsięwzięcia, obejmujšcego 19 tys. hektarów ziemi, która ma zostać nawodniona, oraz budowę tam, kanałów, miast, miasteczek i wiosek na terenie o łšcznej powierzchni 21.444 hektarów – trudno orzec, że to niezwykle ważne œrodowisko naturalne nie zostanie zniszczone”.

Wyburzenie centrum Xiangride jest zapewne elementem ambitnego planu przyspieszenia modernizacji okręgu Tulan. Rzšd prowincji chce rozwinšć rolnictwo i infrastrukturę regionu, by intensywniej eksploatować bogactwa naturalne – m.in. ropę naftowš, gaz ziemny, azbest, sól, potas, ołów i cynk. Do tej pory w Qinghai wydobywano przede wszystkim ropę, gaz, sól, potas i inne surowce z Basenu Caidam (chiń. Qaidam), które wykorzystywano do produkowania energii, plastiku, nawozów itd. Wymagało to sprowadzania żywnoœci, ziarna itp. dla napływowej siły roboczej. Region Xiangride, spichlerz zamieszkujšcych te regiony Tybetańczyków i Mongołów, jest najbliższym oœrodkiem produkcji ziarna w prowincji. Projekt stanowi elementem zakrojonego na wielkš skalę planu rozwijania i przeobrażania zachodnich regionów Chin. Gdyby Pekinowi udało się zdobyć kredyt Banku Œwiatowego, powstałby precedens, dowodzšcy poparcia instytucji międzynarodowych dla polityki demograficznej władz ChRL.

Realizacja projektu zmieni strukturę demograficznš Xiangride i sšsiednich regionów. Bai Ma nie udzielił zachodnim dziennikarzom precyzyjnych informacji o narodowoœci osób, które zostanš przesiedlone do okręgu Tulan; powiedział tylko, że sš wœród nich “liczni” przedstawiciele “mniejszoœci”. Z raportu Banku Œwiatowego z 1999 roku wynika, że około 52 proc. przesiedlanych chłopów należy do trzech grup etnicznych: Hui (chińscy muzułmanie), Tu (Monguorowie) i Salar (muzułmanie, posługujšcy się œrodkowoazjatyckim dialektem tureckim). Hanowie stanowili 42, Tybetańczycy pozostałe szeœć procent przesiedlanych. Nie wspominano wówczas o żadnych Mongołach.

W tym samym raporcie informowano, że wœród 52.669 mieszkańców okręgu Tulan jest 53 proc. Chińczyków (Hanów), 23 proc. Tybetańczyków, 14 proc. Mongołów, 7 proc. Hui, 1,5 proc. Salarów i 1 proc. Tu. Dane te, przekazane zapewne Bankowi przez stronę chińskš i nie obejmujšce pokaŸnej liczby więŸniów – głównie Chińczyków – obozów pracy (laogai), odbiegajš znacznie od oficjalnych statystyk. Według spisu ludnoœci z 1990 roku, Tulan zamieszkiwało więcej, bo 56.090 osób – w tym aż 60 proc. Chińczyków i tylko 19 proc. Tybetańczyków. Najbardziej uderza zmniejszenie liczby Hanów – z 33.636 w 1990 roku do 27.977 w raporcie Banku. Spadek ogólnej liczby ludnoœci okręgu, zwłaszcza chińskiej, przy jednoczesnym wzroœcie liczby Tybetańczyków, jawnie kłóci się z ekonomicznym i rozwojowym boomem lat dziewięćdziesištych. Wydaje się, że autorzy statystyk nie kierowali się tu naukowš dokładnoœciš, ale innymi przesłankami.

Przesiedlenie 58 tysięcy chłopów – z których, według danych Banku, ponad 90 proc. nie ma nic wspólnego z rdzennš ludnoœciš regionu – niemal dwukrotnie zwiększy populację okręgu. Jeżeli zachowane zostanš proporcje z raportu Banku Œwiatowego, w ponad stutysięcznym Tulanie Tybetańczycy będš stanowić ledwie 9,5, a Mongołowie 5,9 proc. mieszkańców. Co więcej, szybki rozwój Xiangride i innych miast z pewnoœciš pocišgnie za sobš wzrost liczby imigrantów dobrowolnych. Władze chińskie podkreœlały, że przedstawiony Bankowi Œwiatowemu projekt przesiedleń w Tulan będzie modelem dla przyszłego rozwoju całej prowincji.