TIN

W ostatnim czasie znacznie pogorszyła się sytuacja na głównych drogach Tybetu; gwałtownie ronie liczba wypadków miertelnych. Kontrolowane przez rzšd media, które w przeszłoci – zgodnie z partyjnš tradycjš głoszenia „xing shi da hao” („sytuacja jest dobra”) – unikały złych wiadomoci i przemilczały podobne problemy, zaczynajš coraz częciej informować o wypadkach. W owych doniesieniach, w których winš obarcza się nieodmiennie niedowiadczonych, nieostrożnych, w większoci tybetańskich kierowców, nie wspomina się jednak, że ich błędy sš często skutkiem warunków pracy (przede wszystkim presji pracodawców), na które nie majš oni żadnego wpływu. Raport ten opiera się na przekazanej niedawno TIN szczegółowej relacji z wypadku, do którego doszło 22 kwietnia 2003 roku. Wynika z niej, że wypadki majš cisły zwišzek z pogoniš za zyskiem, ofiary nie mogš liczyć na odpowiedniš pomoc medycznš, a władze zrzucajš winę na kierowców, wymierzajšc im surowe kary – z karš mierci włšcznie.

15 stycznia 2004 rzšdowa agencja Xinhua opublikowała typowš informację o wypadku w Tybecie. W okręgu Zayu (lub Chayu; tyb. Dzajul) zginęło siedem osób, a jedna została ciężko ranna, gdy ciężarówka spadła ze stumetrowego zbocza. Według agencji przyczynami wypadku były nadmierna prędkoć i nieposiadanie prawa jazdy przez kierowcę. Cztery dni wczeniej Xinhua informowała w podobnym tonie o mierci 14 osób w tybetańskiej prefekturze Aba prowincji Sichuan. 7 stycznia w Szigace przekoziołkowała ciężarówka, ranišc 19 osób, w tym dwie ciężko. Przyczynami i tego wypadku były nadmierna prędkoć oraz brak dowiadczenia kierowcy. Według raportu Xinhua z 15 stycznia tylko w 2003 roku w Tybetańskim Regionie Autonomicznym (TRA) odnotowano 1.317 wypadków drogowych, w których 621 osób straciło życie, a 1.161 odniosło rany. Liczby te sš uderzajšco wysokie – w TRA jest wcišż niewiele samochodów w stosunku do liczby mieszkańców, a w wielu regionach nadal nie ma przejezdnych dróg. Wypadki „spowodowane nieostrożnociš, przecišżeniem i przekraczaniem dozwolonej prędkoci” przyniosły straty w wysokoci 12,66 miliona yuanów (1.529.540 USD).

Do wypadku, którego opis otrzymał TIN, doszło 23 kwietnia 2003 między Lhasš a jeziorem Jamdrok-co. W minibusie znajdowało się dziewięć osób – tybetański kierowca, przewodnik i siedmioro turystów. Pięcioro turystów zginęło, obaj Tybetańczycy przeżyli; kierowca odniósł tylko lekkie obrażenia biodra. Cała grupa od kilku dni zwiedzała centralny Tybet. Pierwotnie miała podróżować w dwóch dżipach, ale skończyła w jednym minibusie. Pojazdy te nie sprawdzajš się na polnych drogach, jednak rozwišzanie takie było bardziej opłacalne dla biura podróży. Kierowca włanie otrzymał prawo jazdy; brakowało mu więc dowiadczenia, zwłaszcza w trudnych warunkach. Pasażerom nie podobał się sposób prowadzenia samochodu. Wielokrotnie, bezskutecznie prosili przewodnika, by powiedział kierowcy, żeby zwolnił.

Około piętnastej minibus nagle wypadł z szosy i zsunšł się po stumetrowym zboczu. Niemiecka turystka i jedna z Chinek przeżyły tylko dlatego, że wypadły przez okna spadajšcego samochodu. Wkrótce potem nadjechało wojskowe auto i samochód, w którym podróżowali włoscy lekarze. Obie kobiety przeniesiono do samochodu wojskowego. Choć Niemka była w tak ciężkim stanie, że powinna natychmiast trafić na OIOM, przewodnik kazał jš zawieć z powrotem do Lhasy. Zanim odjechały, powiedział Chince, która nie była ranna, żeby nie rozmawiała z policjš. Wedle jednej wersji wypadków przewodnik uciekł i ukrywa się do tej pory; według innej – został umieszczony w areszcie domowym i czeka na wyniki ledztwa.

„Opieka”, jakš otoczono rannš Niemkę w Lhasie, mogła doprowadzić do jej mierci. Kobieta miała złamanš koć udowš i obrzęk mózgu. Lhascy lekarze chcieli jš jak najszybciej operować. Planujšc operację, nie uwzględniono obrzęku i potencjalnego wpływu narkozy. Biuro podróży, które zorganizowało wycieczkę, przysłało do szpitala tłumacza z niemieckiego po 48 godzinach. Personel nie poinformował pracujšcych w szpitalu zagranicznych lekarzy, że w placówce przebywa ciężko ranna cudzoziemka. 72 godziny po przyjęciu rannej austriacki lekarz, który spędzał w Tybecie urlop, i niemiecki turysta, który przypadkiem dowiedział się o wypadku, skontaktowali się z ojcem ofiary i ostrzegli go, że córka może nie przeżyć operacji, jeli zostanie ona przeprowadzona w wyznaczonym terminie. Dzięki pomocy ambasady Niemiec w Pekinie ojciec zdołał przekonać personel szpitala do przełożenia operacji. Kobietę poddano zabiegowi, kiedy nie wišzało się to już z tak dużym ryzykiem. Kilka dni póniej odleciała do Niemiec, gdzie trzeba jš było poddać kolejnej operacji, ponieważ pierwszš wykonano niefachowo.

Tybetański kierowca, który spędził w szpitalu kilka dni, trafił do więzienia. Przyznał się do zanięcia za kierownicš. Uznano go za jedynego winnego wypadku i skazano na mierć.

Biura podróży w Lhasie zwiększajš zyski, zatrudniajšc niedowiadczonych kierowców i używajšc nieodpowiednich pojazdów. W tej sytuacji kolejne, podobne wypadki wydajš się nieuchronne. Kierowcy z reguły nie majš czasu na odpoczynek. Ponieważ jest ich zbyt mało, obsługujš jednš grupę po drugiej. Jeżdżš za szybko, gdyż muszš wrócić na czas i przekazać samochód następnej wycieczce. Władze obarczajš ich pełnš odpowiedzialnociš – z karš mierci włšcznie – za wszelkie wypadki, by przekonać opinię publicznš, i zwierzchników, że z całš surowociš egzekwujš „prawo i porzšdek”. Drakońskie, niewspółmierne kary nie rozwišżš jednak istoty problemu, którym sš warunki pracy kierowców. Tym bardziej, że nie wymierza się ich tym, którzy sš za nie odpowiedzialni – garstce ludzi, odnoszšcych korzyci z gospodarczego rozwoju Tybetu.