Władze uczciły 52. rocznicę utworzenia Chińskiej Republiki Ludowej ceremoniš wcišgnięcia chińskiej flagi przed pałacem Potala. W uroczystoœci wzięły udział setki żołnierzy i Tybetańczyków – w tym dzieci – którym kazano maszerować przed czerwonym sztandarem. Mieszkańcy stolicy Tybetu musieli kupić i wywiesić chińskie flagi na domach i sklepach. Opornych karano grzywnami. Do TIN napływajš liczne raporty, opisujšce rozgoryczenie i niechęć Tybetańczyków, zmuszanych do udziału w politycznych uroczystoœciach i wiecach.
 
 

fot. Š TIN, paŸdziernik 2001

“Komitety dzielnicowe kazały nam okazać miłoœć do macierzy i wdzięcznoœć wobec partii – powiedział TIN Tybetańczyk, który niedawno uciekł z Lhasy – kupujšc i rozwieszajšc chińskie flagi z okazji przypadajšcej 1 paŸdziernika rocznicy utworzenia ChRL”. Za zlekceważenie tego polecenia ukarano grzywnami (w wysokoœci kilkuset yuanów) wielu Tybetańczyków z rozcišgajšcego się u podnóża Potali Szol. Komitety dzielnicowe przesłuchiwały ludzi, którzy nie wywiesili flag na swoich domach.  “Wielu tybetańskich intelektualistów mówi, że cieszš ich zdobycze techniki, ale duszš się po rzšdami reżimu, który nie pozwala im wyrazić ani powiedzieć tego, co czujš – twierdzi Europejczyk, który przez dłuższy mieszkał w Lhasie. – Opisujšc swoje przeżycia w komunistycznym państwie, często posługujš się kolokwialnym słowem “dzunma”, oznaczajšcym coœ sztucznego, nieautentycznego, lipę”. “Tybetańczycy nazywajš system i społeczeństwo, w którym przyszło im żyć, “dzunma” – powiedział TIN tybetański uczony, który żyje dziœ na wygnaniu. – Mieszkańcy Lhasy nie znoszš ceremonii politycznych, w których muszš uczestniczyć, gdyż nie majš innego wyjœcia. Władze zmusiły ich do prowadzenia podwójnego życia”.

Tybetański dziennikarz, utrzymujšcy kontakty z krajem, uważa, że obowišzkowe wiece polityczne budziły największš niechęć pod koniec lat osiemdziesištych – zaraz po odejœciu od polityki liberalizacji. “Tybetańskie kadry i uczeni pogodzili się z zebraniami politycznymi, w których muszš uczestniczyć. Teraz to dla nich integralna częœć życia, obowišzkowy rytuał. Odnoszę wrażenie, że po powołaniu Guo Jinlonga na stanowisko sekretarza partii TRA [jesień 2000] wiece straciły na intensywnoœci, niemniej wielu niepokoi nowy trend. Dziœ nie słucha się już tylko pogadanek; trzeba samemu zabierać głos w sprawach takich jak Dalajlama czy separatyzm. Ogólnie rzecz bioršc, myœlę jednak, że tybetańskich intelektualistów niepokojš nie tyle wiece i zabrania polityczne, co sprawy, które bezpoœrednio odciskajš się na ich kulturze i studiach. Na przykład coraz niższy poziom zajęć na Uniwersytecie Tybetańskim czy marginalizacja języka tybetańskiego”.
 
 

Najbardziej dolegliwe były wiece, zwoływane przed przyjazdem wiceprezydenta ChRL Hu Jintao, który w lipcu złożył wizytę w Lhasie z okazji pięćdziesištej rocznicy “pokojowego wyzwolenia”. Do pisarzy i uczonych z Akademii Nauk Społecznych, Uniwersytetu Tybetańskiego itd. przemawiał wówczas sekretarz Guo Jinlong i najwyżsi dygnitarze TRA. Kiedy poprzedni sekretarz Chen Kuiyuan opublikował tomik wierszy (wrzesień 1999), tybetańscy pisarze musieli wzišć udział w obowišzkowym bankiecie. “Każdy musiał coœ powiedzieć o tych wierszach – wspomina pisarz, który uciekł z Tybetu. – Wszyscy czytali z kartek. Ma się rozumieć, entuzjastyczne pochwały”.  Innym “obowišzkiem politycznym” jest prenumerowanie wydawnictw partii. Pekin wydał niedawno dyrektywę, zobowišzujšcš wszystkie struktury partii, wydziały administracji i przedsiębiorstwa państwowe do prenumeraty głównego dziennika i teoretycznego periodyku KPCh. “Każda komórka partii musi gorliwie realizować ducha dyrektywy rzšdu centralnego, skrzętnie prenumerujšc Dziennik Ludowy oraz magazyn Qiu Shi [Poszukiwanie Prawdy]”, poinformował przywódców TRA Guo Tianlin, szef lokalnego Departamentu Propagandy (Dziennik Tybetański, 28 listopada).

fot. Š TIN, paŸdziernik 2001

“Œwięto państwowe” w Lhasie

Oficjalne obchody rocznicowe były krótkie i doœć skromne w porównaniu z uroczystoœciami, w których brał udział wiceprezydent Hu Jintao. W ceremonii – obejmujšcej defiladę AL-W, odegranie hymnu ChRL przez orkiestrę wojskowš i wcišgnięcie na maszt chińskiej flagi – wzięli udział przywódcy TRA i setki Tybetańczyków. Agencja Xinhua dała próbkę “dzunmy”, cytujšc “drugoklasistę Bianzhena”: “W szkole często mamy ceremonie wcišgania flagi, ale ta przed Potalš, tak szczera i podniosła, napawa mnie prawdziwš radoœciš i dumš” (1 paŸdziernika).

Ceremonie przed pałacem Potala stanowiš doskonałš okazję do publicznego manifestowania chińskiej kontroli nad regionem. Rocznica – najważniejsze i najdłuższe œwięto w ChRL – ma również ważny aspekt gospodarczy: promowanie turystyki. Władzom udało się wylansować Tybet na rynku wewnętrznym. Podczas œwišt Lhasę odwiedziły tysišce chińskich turystów.