W paŸdzierniku 1950 roku Armia Ludowo-Wyzwoleńcza (AL-W) przekroczyła rzekę Driczu (chiń. Yangzi) i ruszyła na Czamdo (chiń. Changdu), odcinajšc drogę odwrotu armii tybetańskiej. Chińczycy zajęli Czamdo, którym dowodził Ngabo Ngałang Dzigme; wojska tybetańskie złożyły broń. Wiosnš 1951 roku wysłano do Pekinu delegację – z Ngabo na czele – która „wynegocjowała” Ugodę. Tybetańczycy uznali w niej prawo AL-W do pochodu na zachód w celu „wyzwolenia” Tybetu, a Chińska Republika Ludowa – prawo Tybetańczyków do kierowania własnymi sprawami bez przesadnych ingerencji ze strony Chin. „Siedemnastopunktowš Ugodę” podpisano 23 maja 1951.
W następnych latach stosunki między Tybetańczykami a Chińczykami systematycznie się pogarszały. W 1956 roku wybuchło powstanie we wschodnim Tybecie. Mieszkańcy tego regionu uciekali na zachód, do Lhasy, przynoszšc do centralnej częœci kraju opowieœci o komunistycznych reformach, brutalnych przeœladowaniach i walkach. W marcu 1959 roku wybuchło powstanie w Lhasie, w którym uczestniczyły tysišce Tybetańczyków i które doprowadziło do ucieczki XIV Dalajlamy za granicę. Chińczycy ogłosili, że Ugoda została „podarta”, a w czerwcu 1959, na konferencji prasowej w indyjskim Mussoorie, Dalajlama oœwiadczył, iż nie była ważna, gdyż podpisano jš pod przymusem.
Według Chin, „Siedemnastopunktowa Ugoda”, formalnie zatytułowana „Ugodš między centralnym rzšdem ludowym a lokalnym rzšdem Tybetu w sprawie pokojowego wyzwolenia Tybetu”, legitymizuje przyłšczenie Tybetu do nowego państwa chińskiego, obecnoœć chińskich wojsk w Tybecie oraz polityczne, społeczne i gospodarcze reformy, jakie prowadzono w cišgu ostatnich pięćdziesięciu lat.
Raport ten poœwięcony jest wadze, jakš Chiny wcišż przywišzujš do Ugody, tłumaczšc swoje roszczenia do panowania nad Tybetem i wykorzystujšc jš w zakrojonej na szerokš skalę kampanii propagandowej, lansujšcej chińskš wersję historii i współczesnoœci Tybetu w ChRL i na arenie międzynarodowej.

Obchody w Lhasie

„Ostatnie pięćdziesięciolecie było okresem walki z separatyzmem i strzeżenia jednoœci. Nigdy nie zgodzimy się na oderwanie Tybetu od wielkiej rodziny macierzy i nie pozwolimy mu trwać w zacofaniu”.
Ragdi, zastępca sekretarza partii TRA
Przemówienie rocznicowe, Xinhua, 12 maja 2001

Planowane obchody 50. rocznicy podpisania Siedemnastopunktowej Ugody i „pokojowego wyzwolenia” sš dla Komunistycznej Partii Chin ważnym symbolem władzy i legalnoœci [jej panowania w Tybecie]. Ich przebieg będzie testem dla nowego sekretarza partii TRA Guo Jinlonga, który objšł to stanowisko w paŸdzierniku zeszłego roku. Rzšd TRA nie może sobie pozwolić na jakikolwiek incydent czy protest. Skala planowanych uroczystoœci będzie œwiadczyć o tym, czy władze uważajš, iż sprawujš pełnš kontrolę nad miastem. Przed dziesięciu laty w ostatniej chwili zrezygnowano z hucznych obchodów, obawiajšc się protestów. Formalna ceremonia odbyła się przed okršgłš rocznicš i została sfilmowana. W ten sposób władze przygotowały sobie odpowiedni materiał propagandowy na wypadek rozruchów 23 maja.
W tym roku uroczystoœci będš zapewne zakrojone na większš skalę, ale i œciœle nadzorowane, by zapobiec ewentualnej kompromitacji na oczach licznych goœci i dygnitarzy. Od tygodnia zjeżdżajš do Lhasy chińscy dostojnicy; niektórzy obejmujš nowe stanowiska w TRA i będš uczestniczyć w uroczystoœciach wraz z odchodzšcymi aparatczykami.
Do dziœ, najprawdopodobniej ze względów bezpieczeństwa, nie podano szczegółowego planu obchodów. Utajnienie harmonogramu teoretycznie utrudni ewentualne akty protestu, które mogłyby skompromitować władze lokalne – jak podczas Igrzysk Mniejszoœci Narodowych, które odbywały się w Lhasie w sierpniu 1999 roku. Lhaski rzšd z pewnoœciš nie zapomniał o Taszi Ceringu, któremu udało się opuœcić chińskš flagę przed Potalš na trzy dni przed zakończeniem Igrzysk. Służby bezpieczeństwa obezwładniły go, gdy próbował wcišgnšć na maszt flagę Tybetu. Zmarł w więzieniu w lutym 2000.
Dziennik Tybetański doniósł dziœ (21 maja), że rocznicę uczci ceremonia „wcišgnięcia narodowej flagi”, w której „weŸmie udział pięć tysięcy osób”. Liczba ta może być zawyżona. W tych dniach władze wprowadzš zapewne nadzwyczajne œrodki kontroli i bezpieczeństwa na lhaskim Barkhorze (tybetańskie centrum miasta). Z napływajšcych do TIN raportów wynika, że sprzed Dżokhangu zniknęli tybetańscy pielgrzymi, nie wprowadzono jednak żadnych ograniczeń dla turystów.
Szkoły, stowarzyszenia kulturalne, członkowie lokalnych milicji i podobnych organizacji majš obowišzek uczestniczenia w uroczystoœciach, które, według Dziennika Tybetańskiego (14 maja), będš trwać „od dziœ do pierwszych dni sierpnia” (1 sierpnia przypada rocznica utworzenia AL-W) i obejmować „wielki wiec”, targi oraz „tydzień kulturalny”. Akcenty handlowe sš ważnym elementem lansowanej przez prezydenta Jiang Zemina kampanii rozwijania „regionów zachodnich”, w tym Tybetu. Władze zechcš też zapewne uczcić 50. rocznicę objęcia stanowiska przez Zhang Jingwu, pierwszego chińskiego urzędnika komunistycznego w Lhasie (26 paŸdziernika).
Dziennik Tybetański informował, że w œrodę „najwyższe władze Tybetańskiego Regionu Autonomicznego oraz przedstawiciele równych grup etnicznych Tybetu wezmš udział w forum, poœwięconym historycznemu znaczeniu pokojowego wyzwolenia i jego wpływowi na przyszłoœć [kraju]. Uroczystoœci zakończy wielkie przyjęcie oraz koncert, który odbędzie się wieczorem 23 maja”.
Rocznice – podpisania Ugody czy np. utworzenia Komunistycznej Partii Chin (osiemdziesišta, lipiec) – sš sposobnoœciš do legitymizowania rzšdów partii i nagłaœniania, tak w kraju, jak za granicš, jej sukcesów. Przed kilkoma tygodniami uruchomiono machinę propagandowš w Tybecie, drukujšc dziesištki artykułów, poœwięconych postępowi, jaki dokonał się w cišgu ostatnich pięćdziesięciu lat. Xinhua, na przykład, opublikowała serię „profilów” Tybetańczyków. Beijing Jiefangjun Bao (Dziennik Armii Wyzwoleńczej, 14 maja) wypowiedział się jednoznacznie na temat stosunku AL-W do „starego Tybetu” i Dalajlamy: „Panujšc w Tybecie, Dalaj praktykował najbardziej reakcyjny, najmroczniejszy, najokrutniejszy i najskrajniej zacofany feudalny system niewolniczy w historii ludzkoœci”. Artykuł nie koncentrował się jednak wyłšcznie na przeszłoœci: „Fakty dowodzš jasno, że Dalaj jest głównym przedstawicielem feudalnej klasy tybetańskich właœcicieli niewolników, głównym watażkš elementów separatystycznych w kraju i za granicš, lojalnym narzędziem zachodnich sił antychińskich oraz największym zbrodniarzem, winnym dzielenia macierzy oraz zdrady państwa i interesów narodowych”.
Rocznicowa kampania propagandowa stanowi element oficjalnej strategii przeciwdziałania zagranicznym, głównie zachodnim, wizjom i poglšdom na temat historii i współczesnoœci Tybetu. Jednym z najważniejszych celów Chin jest tworzenie pozorów przejrzystoœci i otwartoœci, czemu służyć ma np. zapraszanie do Tybetu oficjalnych delegacji i uczonych oraz organizowanie konferencji. Coraz częœciej artyœci i uczeni z Tybetu składajš też oficjalne wizyty zagraniczne. Wszystko wskazuje na to, że takie wymiany stanš się ważnym elementem propagandy partii.

Historyczny „punkt zwrotny”

17 maja Przeglšd Pekiński ogłosił, że „pokojowe wyzwolenie”, przypieczętowane podpisaniem Siedemnastopunktowej Ugody, było „wielkim punktem zwrotnym w historii Tybetu”. Symbolizowało koniec „imperialistycznej agresji i kontroli”, „pomogło w zjednoczeniu Chin”, „położyło podwaliny pod reformy demokratyczne (...) i utorowało drogę rozwoju Tybetu”. Władze chińskie utrzymujš, że Ugodę w pełni popierali Tybetańczycy i Dalajlama – uzasadnia więc ona nie tylko chińskie roszczenia do Tybetu jako integralnej częœci Chin, ale i prawo ChRL do wprowadzania reform społeczno-gospodarczych oraz utrzymywania oddziałów AL-W w regionie. Obecnoœć militarna w Tybetańskim Regionie Autonomicznym i innych ziemiach tybetańskich ma kluczowe znaczenie dla obronnoœci, stabilnoœci i rozwoju gospodarczego Chin.
Dalajlama i tybetański rzšd na wychodŸstwie uważajš Ugodę za nieważnš, gdyż tybetańscy delegaci, których wysłano do Pekinu na negocjacje, podpisali jš pod przymusem. Według rzšdu emigracyjnego, delegaci nie byli upoważnieni do podpisywania żadnych traktatów. Po ucieczce z Tybetu w marcu 1959 roku, podczas wspomnianej już konferencji prasowej, Dalajlama powiedział: „Wymuszono zgodę rzšdu tybetańskiego, przystawiajšc [nam] karabin do głowy. Moich przedstawicieli zmuszono do podpisania porozumienia groŸbš podjęcia kolejnych operacji wojskowych przeciwko Tybetowi i wydania chińskim armiom rozkazu spustoszenia i całkowitego zniszczenia naszego kraju”.
Głównym architektem Siedemnastopunktowej Ugody – zdaniem Ceringa Szakji, tybetańskiego historyka z londyńskiej School of Oriental and African Studies, „bardzo przypominajšcej formułę „jeden kraj, dwa systemy”, zaproponowanš póŸniej Hongkongowi i Makau” – był sam Deng Xiaoping, który przejšł władzę w Pekinie po œmierci Mao.
Ugoda z 1951 roku wyraŸnie odróżnia ziemie tybetańskie, które zdaniem partii i chińskich dowódców wojskowych podlegały administracyjnie Lhasie, czyli „rzšdowi lokalnemu”, od reszty terytoriów tybetańskich, przyłšczonych póŸniej do innych chińskich prowincji. Ugoda dotyczyła więc tylko Tybetu centralnego i zachodniego oraz częœci Khamu (Tybetu wschodniego), położonej na zachód od rzeki Driczu. Większa częœć Khamu oraz cała prowincja Amdo (Tybet północny i północno-wschodni) były z niej wyłšczone. Ugoda gwarantowała pozostawienie [tradycyjnego] systemu politycznego i stanowiła, że w Tybecie centralnym nie będzie się narzucać prowadzonych już w całych Chinach „reform demokratycznych”. „Rzšd lokalny” miał „wprowadzać je z własnej woli” i rozwijać kraj „krok po kroku”.
Wycofano się z tego po powstaniu w Lhasie, w którym wzięły udział tysišce Tybetańczyków, i ucieczce Dalajlamy. 28 marca 1959 wydano oœwiadczenie, podpisane przez premiera Zhou Enlaia, wedle którego powstanie oznaczało „podarcie” Ugody i doprowadziło do rozwišzania „rzšdu lokalnego”. Władzę przejšł Komitet Przygotowawczy Tybetańskiego Regionu Autonomicznego (KPTRA); podjęto decyzję o ogłoszeniu „reformy demokratycznej”, narzucanej już w regionach tybetańskich, które nie weszły do TRA. 1 wrzeœnia 1965 roku powołano Tybetański Region Autonomiczny, włšczajšc Tybet w konstytucjonalne i administracyjne struktury ChRL i całkowicie dezaktualizujšc postanowienia Ugody.
Unieważnienie Ugody – i to, co działo się w Tybecie po powstaniu – miało też zwišzek z politycznš sytuacjš w samych Chinach. 27 lutego 1956 roku Mao Zedong wygłosił przemówienie, w którym stwierdził, że reformy w Tybecie centralnym zostanš zawieszono co najmniej na pięć lat, a i wtedy „zobaczymy najpierw, co myœlš [Tybetańczycy]”. Pod koniec lat pięćdziesištych zaczęło brać jednak górę „skrzydło lewackie”. „W 1958 roku – stwierdza Cering Szakja – najważniejsi przywódcy, popierajšcy Ugodę, w tym Deng Xiaoping (ówczesny komisarz polityczny Południowo-Zachodniego Regionu Wojskowego), padli ofiarš kampanii antyprawicowej, której rzecznicy krytykowali zachowawczoœć Ugody i ustępstwa wobec rzšdzšcych elit”. W latach rewolucji kulturalnej oskarżano Denga o „rajfurzenie tybetańskim reakcjonistom”.
Ngabo Ngałang Dzigme, jeden z sygnatariuszy Ugody, który pozostał w Chinach i nadal, w wieku 91 lat, piastuje oficjalne stanowiska w Pekinie, stwierdził, że gdyby nie powstanie z 1959 roku, Tybetańczycy mogliby zachować tradycyjny system polityczny, a Dalajlama utrzymać swój status (South China Morning Post, 13 marca 1991). Gwarancje politycznej i ekonomicznej cišgłoœci pozwalały na zachowanie pewnych swobód w Tybecie centralnym przez całe lata pięćdziesište. Wydaje się jednak mało prawdopodobne, by partia pozwoliła trwać „feudalnemu”, jak go okreœlała, i teokratycznemu systemowi w nieskończonoœć. KPTRA powołano już w 1956 roku i choć władze uznały, że musza poczekać z wprowadzaniem reform politycznych i gospodarczych, zawsze podkreœlały przecież, że ogłoszš je w stosownej chwili.

„Noœnik” propagandowy

„23 maja tego roku przypada 50. rocznica pokojowego wyzwolenia Tybetu. W cišgu minionych pięćdziesięciu lat, pod przewodem KPCh, zaszły w œnieżnej krainie wstrzšsajšce zmiany. Byli niewolnicy, stanowišcy ponad 95 procent populacji Tybetu, stali się panami nowego, socjalistycznego Tybetu”.
Beijing Jiefangjun Bao (Dziennik Armii Wyzwoleńczej, 14 maja)

Chińscy przywódcy nadal widzš w Siedemnastopunktowej Ugodzie koronny dowód chińskiego panowania nad Tybetem. Jej unieważnienie w 1959 roku tłumaczy się koniecznoœciš szybkiego wprowadzania „reformy demokratycznej”. Rocznica zawarcia Ugody – pieczętujšcej „pokojowe wyzwolenie” – jest więc wykorzystywana do propagowania oficjalnej wersji historii i rozwoju Tybetu, stanowišc tak zwany „noœnik” (chiń. zai ti) propagandy.
Chińska machina propagandowa koncentruje się na dwóch kwestiach: szukaniu prawnych i historycznych uzasadnień chińskiego panowania nad Tybetem oraz dowodów postępu, jakiego dokonano w regionie pod rzšdami komunistów, i ma służyć trzem głównym celom.
Propaganda wewnętrzna koncentruje się na Tybetańczykach i polega na wygłaszaniu przemówień i prowadzeniu – przez lokalne media i grupy robocze (tyb. lasdon rukhag; chiń. gongzuo dui) – edukacji politycznej w miejscu zamieszkania, w zakładach pracy, w szkołach i w klasztorach. Przy okazji rocznicowych obchodów telewizja i radio nadajš niezliczone sztuki okolicznoœciowe i „programy dokumentalne”, a Tybetańczycy muszš uczestniczyć w rozmaitych wiecach i dyskusjach. Władzom idzie przede wszystkim o zapewnienie „stabilizacji politycznej”, głównie przez podkopywanie wpływów Dalajlamy, propagowanie oficjalnej ideologii i polityki władz (choćby nowej kampanii rozwijania „ziem zachodnich”). Xinhua, na przykład, opublikowała ostatnio serię wywiadów ze „znakomitymi lamami”, którzy mieli krytykować Dalajlamę jako jednego ze „zdrajców macierzy i szumowinę narodu, nie majšcš wstępu do naszych klasztorów”. Przy okazji Xinhua próbowała uzasadnić zakaz posiadania zdjęć Dalajlamy i modlenia się o jego długie życie, tłumaczšc, że religijni przywódcy Tybetu sami zrezygnowali z takich praktyk (15 maja 2001).
Po drugie, w ostatnich latach zmieniał się wizerunek Tybetu, malowany na użytek Chińczyków. Na poczštku lat dziewięćdziesištych większoœć widziała w nim zacofanš, brudnš prowincję z surowym, niegoœcinnym klimatem. Dziœ władze kreujš wizerunek Tybetu wyidealizowanego, zmodernizowanego przez socjalizm, ale i kładš coraz większy nacisk na tradycyjnš kulturę i religię, jak gdyby chciały œcigać się z Zachodem w promowaniu wizji „Shangri-li”. Medium tego przekazu jest również turystyka, moda i muzyka. W publikowanych przez agencję Xinhua artykułach rocznicowych, poœwięconych przede wszystkim rozwojowi gospodarczemu i społecznemu, dominowały właœnie te dwa obrazy. Pierwsze koncentrowały się na osišgnięciach społeczno-gospodarczych, na przykład powszechnej dostępnoœci warzyw czy dynamicznym rozwoju przemysłu reklamowego, a drugie na „typowych” Tybetańczykach i ich zawodach: wytwarzaniu noży, prowadzeniu promów, ciężarówek i wycieczek turystycznych. W niektórych artykułach kreowano obrazy typowe dla wyidealizowanych wizerunków Tybetu i Tybetańczyków, lansowanych na Zachodzie („żaden naród na œwiecie nie kocha œmiać się tak, jak Tybetańczycy”).
Propaganda wewnętrzna, próbujšc przeciwdziałać doniesieniom zachodnich mediów, które coraz powszechniej docierajš do chińskich odbiorców przez Internet, stara się też przycišgać do Tybetu chińskich inwestorów, robotników i turystów. Według Ceringa Szakji, wielu Tybetańczyków uważa, że władze starajš się za wszelkš cenę „uatrakcyjnić” Lhasę, by œcišgnšć tu kapitał, niezbędny do „rozwijania ziem zachodnich”. „Mamy tu skutecznš administrację, wszystkie interesy przynoszš krociowe zyski, społeczeństwo jest stabilne, przedstawiciele różnych narodowoœci zjednoczeni, a granice doskonale strzeżone. Ludzie żyjš w pokoju i szczęœciu”, mówił chińskim dziennikarzom Ragdi (Xinhua, 12 maja).
Chińska propaganda stara się wreszcie kształtować międzynarodowš opinię publicznš. W ostatnim numerze anglojęzycznego Przeglšdu Pekińskiego pomieszczono artykuł o „pokojowym wyzwoleniu” i „aspiracjach Tybetańczyków”. W sposób typowy dla większoœci publikacji obcojęzycznych, zderza się w nim „feudalnš przeszłoœć” z obrazami „postępu”, stabilizacji społecznej i potencjału gospodarczego. Autorzy podkreœlajš wkład – i niezbędnoœć – partii i państwa w rozwój Tybetu i koncentrujš na sprawach gospodarczych.
Próbujšc zwiększyć zasięg i sferę wpływów, władze coraz intensywniej wykorzystujš Internet i badajš możliwoœci rozszerzenia programów wymiany kulturalnej i naukowej. Ich głównym celem jest wyciszenie głosów tych, którzy krytykujš je za naruszanie praw człowieka, oraz przycišgnięcie zagranicznych inwestycji.
W klasztorze Sakja i Muzeum Tybetańskim w Lhasie zorganizowano wystawy rocznicowe. Wystawa muzealna ma przede wszystkim uwiarygodnić tezę o panowaniu Chin nad Tybetem od XIII wieku. Sš na niej „nominacje tybetańskich dostojników, nadawane przez cesarzy dynastii Ming (1368-1644), oraz certyfikaty i pieczęcie dla dalajów i panczenów od cesarzy dynastii Qing (1644-1911)” (Xinhua, 14 maja). Tybetańska ekspozycja – która ma mieć „charakter edukacyjny” – będzie również pokazywana w Pekinie i Szanghaju.

Siedemnastopunktowa Ugoda – podsumowanie

„Tuż przed uroczystymi obchodami (...) władze w Lhasie przeprowadziły tajny sondaż, pytajšc ponad sto tybetańskich rodzin (...) o najwspanialszš rzecz, jaka wydarzyła się w Tybecie od pokojowego wyzwolenia przed pięćdziesięciu laty. Ponad dziewięćdziesišt procent mieszkańców odpowiedziało: zerwanie kajdan feudalnego systemu niewolniczego, które pozwoliło powstać milionom niewolników i stać się panami własnego losu”.
Beijing Jiefangjun Bao, 14 maja

Władze nowo utworzonej Chińskiej Republiki Ludowej musiały unowoczeœnić i skonkretyzować interpretację stosunków z lhaskim rzšdem Tybetu. Nazywajšc go „rzšdem lokalnym”, a siebie „rzšdem centralnym”, okreœliły swoje roszczenia do panowania nad Tybetem jako integralnš częœciš ChRL. Uznanie owego roszczenia jest przedstawiane przez władze jako warunek wstępny wszelkich ewentualnych rozmów między Pekinem a Dalajlamš. Pojęcie „pokojowego wyzwolenia” odzwierciedla ówczesnš strategię „rzšdu centralnego”, który próbował zjednać sobie elity Tybetu i wykorzystać je do propagowania chińskich reform, legitymizujšc tym samym kontrolę partii komunistycznej i zmniejszajšc opór ludnoœci tybetańskiej.
Ugoda, która weszła w życie po podpisaniu 23 maja 1951 roku, składała się z siedemnastu artykułów, okreœlajšcych podstawowe prawa i zobowišzania Tybetańczyków wobec Chin oraz, bardzo nieprecyzyjnie, struktury administracyjne Tybetu centralnego. Tybetańczycy mieli wyprzeć imperialistów i „wrócić do rodziny macierzy” oraz „aktywnie pomagać” AL-W we wkraczaniu do Tybetu. Tybetańskich urzędników zobowišzano do zerwania kontaktów z „imperializmem” i Guomindangiem (rzšdem nacjonalistycznym) oraz, jeœli chcieli zachować swoje stanowiska, poniechania wszelkiego oporu i aktów sabotażu.
Ugoda przyznawała Tybetańczykom prawo do autonomii regionalnej (istnieje ono do dziœ w konstytucji i ustawach, jest jednak podporzšdkowane okreœlanym przez partię interesom państwa). Traktat gwarantował wolnoœć religii w rozumieniu „wspólnego programu” oraz poszanowanie dla wierzeń, obyczajów i zwyczajów Tybetańczyków. Klasztory miały być chronione i zachować wszystkie Ÿródła dochodów. Ugoda stanowiła, że istniejšcy system polityczny nie zostanie zmieniony, podobnie jak status, władza i kompetencje Dalajlamy i Panczenlamy. Urzędnicy „lokalnego rzšdu” mieli pozostać na swoich stanowiskach. Był to kluczowy element chińskiej strategii, obliczonej na wygranie rzšdzšcych elit w celu zdobycia kontroli i wpływu na całš populację.
Ugoda gwarantowała znacznie wolniejsze wprowadzanie reform niż w innych regionach Chin – w tym tybetańskim Khamie i Amdo. W Tybecie centralnym „krok po kroku” miał się rozwijać język, edukacja, rolnictwo, hodowla, przemysł i handel. Władze centralne zobowišzały się do nienarzucania reform, które miał – „z własnej woli” – wprowadzać rzšd lokalny.
Na mocy Ugody władze chińskie wprowadzały do Tybetu armię i przejmowały pełnš kontrolę nad sprawami zagranicznymi, w tym także handlem i wymianš przygranicznš. Rzšd Tybetu nie mógł już samodzielnie prowadzić rozmów ze Stanami Zjednoczonymi, Wielkš Brytaniš i Indiami. W Tybecie miały powstać komitety administracyjne i sztaby wojskowe, „gwarantujšce realizację postanowień tej ugody”. Koszty tych przedsięwzięć oraz wprowadzenia oddziałów AL-W miał ponieœć rzšd centralny; „rzšd lokalny” zobowišzano do „udzielania pomocy Armii Ludowo-Wyzwoleńczej w zakupie i transporcie żywnoœci, obroku i innych niezbędnych rzeczy”.

Zaostrzenie polityki

W 1959 roku, kiedy Tybetańczycy wyszli na ulice w proteœcie przeciwko chińskim rzšdom, Ugoda przestała być jakimkolwiek punktem odniesienia dla zasad sprawowania władzy. Już w latach pięćdziesištych wielu Tybetańczyków zaczęło zdawać sobie sprawę, że to, co na papierze wyglšdało doœć umiarkowanie, najprawdopodobniej nie ocali Tybetu centralnego przed komunistycznymi reformami, narzucanymi pospiesznie w Khamie i Amdo. Powstanie w Lhasie było dla Chin ostatecznym dowodem jałowoœci bardziej wyważonej, stopniowej strategii. Pekin przejšł pełnš kontrolę politycznš i militarnš oraz zarzšdził natychmiastowe wprowadzenie reform gospodarczych i społecznych. Władze chińskie najwyraŸniej nadal czujš się zagrożone i zdajš sobie sprawę, że nie przekonały do siebie Tybetańczyków, skoro szukajš dziœ legitymacji swoich rzšdów w Tybecie w Siedemnastopunktowej Ugodzie.