Dondrub Gjal urodził się w ubogiej rodzinie w okręgu Tongde prefektury Czabcza, w której pracował niemal całe życie. Nie należał do byłych arystokratów i lamów, którym chiński reżim podarował lukratywne stanowiska. Niewiele wiadomo o jego losach w dwóch pierwszych, burzliwych dekadach chińskich rzšdów. Ze zgromadzonych przez TIN informacji wynika, że karierę zaczšł robić pod koniec rewolucji kulturalnej.

Dondrub Gjal z Jiang Zeminem (obaj w tybetańskich czubach), 1993

Zanim powierzono mu stanowisko w Czabczy w 1983 roku, kierował komunš Sumdo, był wiceprzewodniczšcym rewolucyjnego komitetu okręgu Mangra (chiń. Guinan) (1975), dyrektorem lokalnego departamentu edukacji (1978-79) i zastępcš przewodniczšcego tego okręgu. „W tym czasie był niezwykle wpływowš osobš w naszym okręgu – wspomina człowiek, który pracował w lokalnym departamencie edukacji. – Choć był tylko wiceprzewodniczšcym, robił, co chciał. Był urodzonym przywódcš. Pamiętam, że ostro beształ młodych, którzy nosili rozszerzane spodnie i rozczochrane włosy”.

Jednym z osišgnięć Dondruba Gjala było utworzenie Tybetańskiej Szkoły œredniej w Czabczy, którš przemianowano póŸniej na „Szkołę Œredniš Mniejszoœci”. Zrobił to w typowy dla siebie sposób. Zdobywszy dotację władz prowincji na prace budowlane, nie zatrudnił robotników, ale przekonał nauczycieli i uczniów do pracy po lekcjach, pomagajšc im w ten sposób finansowo. Jego koledzy wspominajš, że codziennie rano przychodził na budowę i osobiœcie nadzorował prace.

W latach 1986-92 Dondrub Gjal był zastępcš sekretarza partii, a następnie przewodniczšcym prefektury Colho. Dla pracowników administracji lokalnej był to okres renesansu języka i kultury tybetańskiej. „Zrobił z tybetańskiego główny język prefektury. (...) Ludzie myœleli, że jako członek partii nie wierzy w buddyzm, ale pomógł odnowić lub sfinansować odbudowę wielu lokalnych klasztorów. Nie składał przecież pokłonów przed pierwszym lepszym lamš, a jak było trzeba, gonił ich jak całš resztę”.

Dondrub Gjal budził pewne kontrowersje, powszechnie szanowano go jednak za ciężkš pracę i zdecydowanie. Podczas zebrań ostro krytykował spory między różnymi przywódcami, które, jak sšdził, uniemożliwiały im podejmowanie jakichkolwiek decyzji. Potrafił też znaleŸć œrodki na swoje projekty dzięki znajomoœciom z wysoko postawionymi dygnitarzami ze stolicy prowincji i kraju. Mówi się, że Panczenlama poprosił go kiedyœ, żeby nie przywoził mu więcej koziego mięsa, ponieważ dostaje go tyle, że nigdy nie zdołałby go zjeœć. „Daj je lepiej Taszi Łangczukowi, bo on ze wszystkich sił promuje używanie języka tybetańskiego w administracji autonomicznych regionów Qinghai”. „Proszę, wdrażaj to, nad czym tak ciężko pracowaliœmy z Ngabo Ngałangiem Dzigme – miał go prosić Panczenlama. – Promuj używanie języka tybetańskiego w regionach tybetańskich”. Opowieœci te, nawet jeœli nie do końca odpowiadajš prawdzie, pokazujš, jak wielkš wagę przywišzuje się „w terenie” do przywódców pokroju Panczenlamy. Osobista znajomoœć z takš osobš zapewnia niemal mityczny status – zwłaszcza po œmierci.

W 1988 roku Panczenlama złożył wizytę w Czabczy. Dzięki jego poparciu Dondrub Gjal założył czasopismo Riło Njida („Góra Słońca i Księżyca”), dzięki czemu mógł wysłać trzech Tybetańczyków ze swojej prefektury na szkolenie do Pekinu. „Ten periodyk był poœwięcony problemom językowym w Qinghai – wspomina człowiek, który redagował go w 1992 roku. – Omawiał potencjał mówionego i pisanego języka tybetańskiego oraz metody promowania go wœród ludzi. Nie udało się nam osišgnšć naszych celów. Większoœć osób nie ma pojęcia o takich sprawach. Napisałem kiedyœ naprawdę dobry artykuł, który mówił o potrzebie podniesienia roli tybetańskiego w programach nauczania. Nie zgodzono się na jego opublikowanie. I z czasem przeobraziliœmy się w czasopismo poetyckie”.

Redaktor pojechał do Wydawnictwa Qinghai, gdzie pokazano mu, co się nadaje do druku. „Powiedzieli mi wyraŸnie – wiecie, co się stanie, jeœli nie będziecie przestrzegać tych zasad. Mamy do was zaufanie. Jesteœcie członkiem partii. (...) Trzeba było chwalić partię. O sprawach istotnych dla Tybetu pisać nie mogliœmy. Każdy artykuł musiał zgadzać się z obowišzujšcš liniš partii. Mieliœmy być najlepszš tubš najlepszych dokonań partii. (...) I musieliœmy zwalczać klikę Dalaja”.

Dondrub Gjal gorliwie realizował politykę Panczenlamy. Zwiększył liczbę Tybetańczyków pracujšcych w administracji; dla absolwentów wyższych uczelni stworzył pierwsze tybetańskojęzyczne etaty w sekretariatach. Kiedy zasiadł na fotelu sekretarza partii, kazał wstawić tybetańskie napisy na tablice informacyjne i papiery firmowe. Urzędnicy, którzy z nim pracowali, wspominajš, że w tym czasie wszystkie pisma pisało się po tybetańsku i chińsku. Dondrub Gjal miał nawet wpływ na wyglšd prefektury – wymagał, by nowe budynki wznoszono w tybetańskim stylu. Założył też Towarzystwo Literackie Czabczy.

Lokalni przywódcy krytykowali zarówno jego politykę, jak styl pracy. Kiedy starał się tworzyć zespoły zdolnych ludzi do realizacji poszczególnych projektów lub zatrudniać osoby starsze, między innymi byłych mnichów z różnych regionów, w szkołach Czabczy, oskarżano go o nepotyzm. Wielu lokalnym przywódcom, którzy słabo znali język pisany, szczególnie nie podobało się to, że zmuszał do nauki tybetańskiego nie tylko urzędników chińskich, ale i tybetańskich. Tych, którzy nie zdali egzaminu, karano grzywnami. Mówi się, że z tego powodu niektórym odebrano też szansę awansu na wyższe stanowiska.

„Najbardziej frustrowało go to, że polityka Chin wobec regionów mniejszoœciowych nie jest realizowana właœciwie – wspomina były urzędnik departamentu edukacji. – To nie był tylko jego problem. To problem wszystkich przywódców, którym zależy na własnym narodzie”.

Upadek Dondruba Gjala zaczšł się w 1992 roku, kiedy to oskarżono go o malwersacje. On sam, jego syn i zięć zostali nawet tymczasowo aresztowani. Zwolniono go z braku dowodów, ale stracił stanowisko sekretarza partii. Został wysłany na rok do szkoły partyjnej w Pekinie, a następnie mianowany wicedyrektorem biura hodowli prowincji Qinghai. Teoretycznie było to stanowisko wyższe niż w okręgu, ale brak jakiejkolwiek władzy sprawiał, że traktowano je jak degradację.

Dondrub Gjal znał z autopsji problemy pasterskich rodzin z Qinghai. Przez większš częœć życia pracował w okręgach zdominowanych przez koczowników. Były podwładny wspomina, że często był mediatorem w sporach o dostęp do pastwisk. Wczeœniej, jako sołtys Sumdo, zjednał sobie szacunek mieszkańców, wprowadzajšc chińskie metody nawadniania pastwisk. Kierujšc ministerstwem hodowli Qinghai, wiele czasu spędzał w prefekturach Juszu i Golog, zdobywajšc œrodki na budowę szkół i szpitali. W prefekturach Conub, Codziang i Colho pomagał walczyć z podwójnym opodatkowaniem mięsa i wełny. Mawiał, że prowadzšce gospodarkę wolnorynkowš Chiny nie mogš œcišgać z ludzi podatków i za mięso, i za wełnę.

„Był zdolnym człowiekiem – wspomina Tenzin Gonpo, jego podwładny z departamentu edukacji – i jedynym znanym mi urzędnikiem tybetańskim, który potrafił rzeczywiœcie pracować z Chińczykami i być dla nich równym partnerem. W czasie, gdy większoœć tybetańskich dygnitarzy wypowiadała się wyłšcznie po chińsku, wstawał i mówił i po tybetańsku, i po chińsku”.