W Tybetańskim Regionie Autonomicznym stracono co najmniej szeœć osób w zwišzku z nowš falš wymierzonej w przestępczoœć kampanii „mocnego uderzenia”. Chińskie media donoszš o trzech egzekucjach więŸniów kryminalnych w prefekturze Njingtri (chiń. Linzhi) i straceniu „głównego winowajcy z bandyckiego gangu” w prefekturze Nagczu (chiń. Naqu). Z napływajšcych do TIN raportów wynika, że w maju wykonano w Lhasie dwie egzekucje. Oficjalne Ÿródło podało, że straceni byli winni „morderstwa, kradzieży i powodowania wybuchów”. Według Ÿródeł TIN, jednym ze straconych mógł być Tybetańczyk zatrzymany 27 marca – w dzień po podłożeniu bomby domowej roboty przed bramš głównego kompleksu Biura Bezpieczeństwa Publicznego na lhaskim Lingkhor Dzang Lam. Wszystko wskazuje na to, że ładunek nie eksplodował.
Ostatniš falę kampanii mocnego uderzenia ogłoszono przed trzema miesišcami. Na poczštku kwietnia prezydent Jiang Zemin powiedział, że w cišgu dwóch lat należy dokonać „postępu w dziedzinie bezpieczeństwa publicznego” (Dziennik Ludowy, 4 kwietnia). Choć w samych Chinach kampania wymierzona jest przede wszystkim w przestępstwa, takie jak przemyt narkotyków, kradzieże i zabójstwa, w regionach „narodowych autonomii” – Tybecie i Xinjiangu – ma wymiar polityczny i służy „walce z separatyzmem”.
„Kampania mocnego uderzenia jest kampaniš ogólnonarodowš – powiedział Wang Lequan, sekretarz partii w Xinjiangu – a różne regiony, w zależnoœci od uwarunkowań lokalnych, koncentrujš się na odmiennych kwestiach. W Xinjiangu wymierzona jest ona w złodziei, włamywaczy i osoby, dopuszczajšce się przestępstw z użyciem przemocy. Ale [mamy też tu] separatystów, religijnych ekstremistów i terrorystów. Ludzie ci zagrażajš bezpieczeństwu państwa” (South China Morning Post, 30 maja). Według Amnesty International, Xinjiang jest obecnie jedynym regionem Chin, w którym wykonuje się wyroki œmierci na osobach skazanych za przestępstwa polityczne. „W Xinjiangu kampanię wymierzono przede wszystkim w separatystów i osoby podejrzewane o terroryzm. W rezultacie skazuje się na œmierć ludzi, którzy mogli nie mieć nic wspólnego ze stosowaniem przemocy. Nic nie wskazuje na to, by mieli uczciwe procesy, a zatem pomyłki sšdowe wydajš się bardzo prawdopodobne”, uważa rzecznik Amnesty International. Od 1987 roku sšdy w Tybecie nie skazały na œmierć żadnego uczestnika protestów politycznych. Z danych TIN wynika jednak, że w tym okresie na skutek okrutnego traktowania zginęło co najmniej 39 tybetańskich więŸniów politycznych (w tym dziewięć mniszek i osiemnastu mnichów; w sumie około dwa procent skazanych). Tybetańczycy wtršcani do więzień za działalnoœć „separatystycznš” niemal nigdy nie dopuszczajš się aktów przemocy i bardzo rzadko sš o nie oskarżani.
Chińscy urzędnicy często oskarżajš Dalajlamę o podżeganie Tybetańczyków do popełniania przestępstw. 19 czerwca Dziennik Tybetański informował, że przestępczoœć w prefekturze Nagczu wzrosła za sprawš „przenikania separatystycznych działań kliki Dalaja do regionów wiejskich i pasterskich”. Gazeta, choć nie wprost, potwierdziła też negatywne skutki napływu chińskich imigrantów, wymieniajšc wœród przyczyn wzrostu przestępczoœci „coraz większš liczbę mieszkańców czasowych”.

„Głęboka” walka z separatyzmem

Dziampa Phuncok (chiń. Xiangba Pingcuo), sekretarz miejskiego komitetu KPCh w Lhasie, powiedział, że w Tybecie „walkę z separatyzmem” należy kontynuować na „głębszym poziomie” (lokalna rozgłoœnia radiowa, 30 kwietnia). Na posiedzeniu zwołanym 29 kwietnia Dziampa Phuncok mówił, że „należy bezzwłocznie uruchomić kampanię mocnego uderzenia”, by „poprawić porzšdek społeczny” w mieœcie, „przypuœcić nowy atak na przestępczoœć”, „podnieœć jakoœć” policji „œrodkami politycznymi” (idzie tu o edukację politycznš służb bezpieczeństwa) oraz wzmocnić organizacje najniższego szczebla.
Autorzy artykułu o sytuacji w prefekturze Nagczu (Dziennik Tybetański, 19 czerwca) wyjaœniajš, że kampania „mocnego uderzenia i oczyszczenia” jest niezbędna do zdławienia rosnšcej przestępczoœci w regionie. Gazeta podała, że Suoduo, „główny winowajca z bandyckiego gangu” został stracony 21 maja po publicznym wiecu, na którym ogłoszono wyrok. W innym artykule z tego samego wydania poinformowano o egzekucji, „przez zastrzelenie”, „trzech poważnych przestępców” w prefekturze Njingtri. Doniesienia tego typu majš działać „odstraszajšco” na społeczeństwo.
Trzeci artykuł, który 19 marca poœwięcił kampanii mocnego uderzenia Dziennik Tybetański, mówił o skonfiskowaniu przez policję m.in. „8.189 kilogramów dynamitu, 1.920 metrów lontu, 600 kilogramów niezwykle toksycznych pestycydów” oraz „czterech bomb ze stalowymi kulkami (szrapneli)” w prefekturze Szigace. Gazeta nie wyjaœniła, czy materiały te – dostępne na czarnym rynku w całym kraju – należały do grupy „separatystycznej” lub „kryminalnej”. Dynamitu, materiałów wybuchowych z nawozów i amoniaku używa się w nielegalnych kopalniach, a robotnicy drogowi wysadzajš dynamitem skały, które blokujš szosy. Raport o skonfiskowaniu tych materiałów mógł służyć wyłšcznie podkreœleniu zasług władz Szigace w realizowaniu pekińskiej polityki mocnego uderzenia. (Jiang Zemin wymienił „eksplozje” wœród najważniejszych przestępstw, w które ma być wymierzona kampania ogólnokrajowa.)

„Zabić kurę, żeby przestraszyć małpy”

W cišgu ostatnich trzech miesięcy w prefekturze Szigace organizowano liczne wiece, podczas których ogłaszano wyroki i pokazywano tłumom więŸniów, by „głoœnymi fanfarami” obwieœcić kampanię mocnego uderzenia. „Do końca maja odbyło się tu 13 publicznych wieców ogłaszania aresztowań i wyroków, podczas których publicznie aresztowano i skazano 72 podejrzanych” (Dziennik Tybetański, 19 czerwca).
Podobne wiece – udział, z reguły, obowišzkowy – sš w Tybecie i Chinach na porzšdku dziennym. WięŸniom zakłada się na szyje tablice z wyrokami i wozi ich ulicami miasta w otwartych ciężarówkach. Publiczne karanie i upokarzanie ma – w myœl chińskiego powiedzenia: „Zabić kurę, żeby przestraszyć małpy” – działać odstraszajšco na społeczeństwo. Wiece, na które przewozi się skazanych po wydaniu wyroku przez sšd, zwołuje się szczególnie często podczas kampanii politycznych, takich jak „mocne uderzenie”. „Zobaczyłem dwie niebieskie chińskie ciężarówki w konwoju samochodów policyjnych – wspomina turysta, który był œwiadkiem „wiecu skazujšcego” w 1998 roku w Lhasie. – Na każdej ciężarówce stało czterech więŸniów; jechały na zachód Wschodniš Dekji Lam. Jeden więzień stał z przodu, a trzech po bokach. Twarzami do ulicy. Przy każdy więŸniu stało dwóch żołnierzy w pełnym rynsztunku bojowym: maskownicze mundury, hełmy z pleksš itd. Na przedzie ciężarówki zainstalowany był ciężki karabin maszynowy, za którym stał żołnierz. W konwoju jechało ze dwadzieœcia policyjnych motocykli, niektóre z przyczepami, chyba czternaœcie półciężarówek i pięć samochodów terenowych – w sumie co najmniej pięćdziesięciu policjantów i pięćdziesięciu żołnierzy. Konwój skręcił w Njangdren Lam i zatrzymał się przed targowiskiem, blokujšc drogę”.
Na ulicy ustawiono biurko i zainstalowano nagłoœnienie. Rozwieszono transparent z napisem, po chińsku: „Publiczny Wiec Skazujšcy”. „Szeœciu więŸniów zrzucono na ziemię, a potem każdy występował, by wysłuchać swego wyroku. Wszyscy mieli skute ręce, co najmniej jeden – również nogi. Dwaj zostali na ciężarówkach. Ci mieli sznury na gardłach; tym samym sznurem zwišzano im ręce. Urzędnik odczytywał wyroki po chińsku. Wszystkiemu przyglšdały się setki osób. Żadnych reakcji z tłumu. Ludzie bali się ze mnš rozmawiać, bo policjanci próbowali odebrać mi aparat”.
Kiedy sšd wydaje wyrok œmierci, więzień jest z reguły przewożony w jakieœ miejsce publiczne – np. stadion lub targowisko – gdzie odczytuje się wyrok, a następnie natychmiast tracony. Zebrani często nie rozumiejš, za co skazano oskarżonych. Tybetańczyk, który uczestniczył w wielu wiecach w prefekturze Szigace, powiedział TIN, że wszyscy urzędnicy sš zobowišzani do udziału w tych spektaklach. Zachodni turysta, który widział wiec skazujšcy w Lhasie w maju 2001, mówi, że funkcjonariusze zmuszali przechodniów do oglšdania parady więŸniów.