Tybetańskie Centrum Praw Człowieka i Demokracji opublikowało dziœ swój doroczny raport. „Wymuszanie lojalnoœci” dokumentuje pogarszanie się sytuacji w dziedzinie praw człowieka w Tybecie w 2000 roku. W minionym roku Chiny podjęły wiele kroków, majšcych poprawić ich wizerunek na arenie międzynarodowej – m.in. opublikowały propagandowš białš księgę i podpisały „memorandum zrozumienia” w sprawie standardów praw człowieka z Wysokim Komisarzem ONZ – niemniej pozostawały jednym z kilku państw, w których gwałcenie praw człowieka ma charakter instytucjonalny.

W minionym roku władze chińskie potęgowały represje i coraz bardzie ograniczały wszystkie fundamentalne swobody. Obsesja na punkcie „stabilizacji” i „kontroli” sprawiła, że kontynuowano stare strategie i wprowadzano nowe, jeszcze bardziej brutalne œrodki represji. Ograniczano swobody religijne i polityczne; Tybetańczycy byli arbitralnie zatrzymywani i więzieni oraz poddawani torturom; deptano prawa kobiet; dyskryminacja w sferze edukacji i zatrudnienia kładzie się cieniem na przyszłoœci dzieci.
Z raportu wynika, że w minionym roku najbrutalniejszym represjom poddawano wolnoœć religii. Ofiarš pogwałceń swobód religijnych padło całe społeczeństwo tybetańskie. W ramach kampanii „reedukacji patriotycznej” „grupy robocze” wysyłano nawet do klasztorów, znajdujšcych się w najbardziej odludnych i niedostępnych regionach Tybetu, zakłócajšc praktyki i studia religijne. Ze œwištyń wydalono wielu mnichów i mniszek; zamknięto cztery klasztory, które sprzeciwiały się żšdaniom Pekinu. W 2000 roku TCHRD udokumentowało wydalenie 862 tybetańskich duchownych, w tym 147 mniszek. Od czasu ogłoszenia kampanii „mocnego uderzenia” w 1996 roku, z klasztorów i œwištyń Tybetu wydalono w sumie 12.271 duchownych.
„Jednym z najważniejszych celów tej kampanii jest walka z głębokim oddaniem Tybetańczyków dla Dalajlamy”, uważa dyrektor TCHRD Lobsang Njandak. W minionym roku restrykcje, dotyczšce religii, rozcišgnięto na całe społeczeństwo tybetańskie, a zwłaszcza na urzędników państwowych. Prowadzono bezprawne rewizje w prywatnych domach w poszukiwaniu ołtarzy i zakazanych zdjęć Dalajlamy; lojalnoœć kadr wymuszano groŸbami i karami. Ograniczano obchody tradycyjnych œwišt religijnych, przede wszystkim urodzin Dalajlamy.
Nadal odbierano Tybetańczykom wolnoœć słowa. W więzieniach Tybetu przebywa obecnie 451 znanych więŸniów politycznych. W roku 2000 TCHRD udokumentowało 26 aresztowań za pokojowe protesty, posiadanie zdjęć i taœm z wystšpieniami Dalajlamy lub przeprowadzanie tybetańskich uciekinierów do Nepalu. Zatrzymywano również za jakiekolwiek zwišzki ze szkołami, prowadzonymi przez tybetańskš diasporę. Powracajšcy z Indii Tybetańczycy byli inwigilowani i represjonowani.
Raport dokumentuje również przypadki stosowania tortur i maltretowania tybetańskich więŸniów, choć władze chińskie stanowczo temu zaprzeczajš. TCHRD otrzymało informacje o œmierci dwóch więŸniów politycznych w 2000 roku; 22 innych ukarano podniesieniem wyroków. Do Centrum nadal napływajš raporty, dotyczšce protestów w więzieniu Drapczi w 1998 roku.
W minionym roku Chiny wcišż deptały prawa tybetańskich kobiet i dzieci. Sytuacji tej nie zmieniło ratyfikowanie przez ChRL konwencji, strzegšcych owych praw. Władze nadal poddawały kobiety przymusowej antykoncepcji i sterylizacjom, narażajšc na szwank ich zdrowie. Co więcej, wydaje się, że robiš to na coraz większš skalę. Rzšd przymyka oko na plenišcš się w Tybecie prostytucję, co podnosi zagrożenie żółtaczkš oraz HIV i AIDS.
Coraz bardziej niepewna jest przyszłoœć tybetańskich dzieci. W sferze edukacji i zatrudnienia panuje skrajna dyskryminacja, pozbawiajšc młodzież szans na zdobycie wykształcenia i zrobienie kariery. Z relacji nowych uchodŸców wynika, że szkoły i placówki służby zdrowia powstajš niemal wyłšcznie w zdominowanych przez chińskich osadników regionach miejskich, co potęguje dyskryminację, gdyż lwia częœć Tybetańczyków mieszka w ubogich, izolowanych regionach wiejskich.
Raport ukazuje powszechnš dyskryminację na wszystkich szczeblach chińskiej administracji. „Relacje uchodŸców œwiadczš o głębokich uprzedzeniach rasowych chińskich pracodawców, którzy automatycznie uznajš Tybetańczyków za niekompetentnych i zacofanych”, stwierdza Njandak. Postawa ta jest właœciwa większoœci chińskich imigrantów, odciskajšc się nie tylko na gospodarce, edukacji, zatrudnieniu i opiece zdrowotnej, ale na wszystkich aspektach życia Tybetańczyków – np. polityce, mieszkalnictwie i podatkach. Pekin nadal promuje politykę przenoszenia ludnoœci, potęgujšc w ten sposób dyskryminację i marginalizację Tybetańczyków w ich własnym kraju.
Cišgłe represje i trudnoœci z zarobieniem na utrzymanie sprawiajš, że Tybetańczycy uciekajš ze swojego kraju. W 2000 roku Tybet opuœciło 2.660 osób – w tym 900 dzieci, 507 kobiet i 642 duchownych. UchodŸcy sš głównym Ÿródłem informacji TCHRD, ale Njandak mówi, że „raport ukazuje ledwie czšstkę tego, co faktycznie dzieje się w Tybecie”. Najsłynniejszym uciekinierem 2000 roku był ważny przywódca religijny, XVII Karmapa. Władze chińskie długo próbowały przedstawiać go jako „prochińskiego duchownego”, ze szczególnš uwagš należy więc potraktować jego oœwiadczenie, w którym stwierdza, że „tybetańska religia i kultura znalazły się na krawędzi zagłady”.
Raport zamyka jedenaœcie rekomendacji, w których TCHRD podkreœla fiasko „dwustronnego dialogu” międzynarodowych instytucji z Chinami. „Dla Pekinu ów dialog jest œrodkiem, pozwalajšcym unikać międzynarodowej kontroli i odpowiedzialnoœci – mówi Lobsang Njandak. – Wzywamy wszystkie państwa członkowskie ONZ do skorygowania uprawianej przez nie polityki i zrozumienia, że znacznie skuteczniejszš metodš zapewnienia przestrzegania praw człowieka w Tybecie jest potępianie Chin na wszelkich międzynarodowych forach za gwałcenie praw człowieka i deptanie standardów społecznoœci międzynarodowej”.