Karma Dała, znany również jako Kadar, uciekł z więziennego szpitala, w którym poddano go ciężkiej operacji. Jego pełny wyrok opiewał na 21 lat więzienia.

Kadar odbywał karę za przestępstwo kryminalne. Poœredni Sšd Ludowy w Lhasie skazał go na 13 lat więzienia za rabunek i odebranie broni funkcjonariuszowi policji. W maju 1998 roku wraz z Karma Sonamem zainicjował protest polityczny w Drapczi, rozrzucajšc ulotki i wznoszšc niepodległoœciowe hasła. Za ten akt odwagi ich wyroki podwyższono o osiem i dziewięć lat.

Kadar przekazał TCPCD następujšce oœwiadczenie:

Pochodzę z okręgu Serszul (chiń. Shiqu). W 1994 roku przyjechałem do Lhasy z Ceringiem Norbu. Chcieliœmy połšczyć pielgrzymkę z interesami. Cztery dni póŸniej zostaliœmy aresztowani w klasztorze Ramocze. Policja oskarżyła nas o rabunki i skradzenie broni funkcjonariuszowi.

Po tygodniu strasznego bicia w komisariacie przewieŸli nas do aresztu œledczego Guca. Spędziłem tam rok i osiem miesięcy. Podczas przesłuchań bito mnie pałkš elektrycznš i grożono jeszcze gorszymi rzeczami, żeby wymusić zeznanie. Nie przyznałem się do winy.

W końcu, po trzech rozprawach, skazali mnie na 13 lat więzienia. Cały czas broniłem swojej niewinnoœci i żšdałem, by sšd przedstawił jakieœ dowody albo œwiadków mojej winy. Kiedy usłyszałem wyrok, powiedziałem, że chcę wnieœć apelację. Sędzia odparł, że mogę się odwoływać dopiero po odsiedzeniu kary.

W 1996 roku przenieœli mnie oddział 6 w Drapczi. Opowiedziałem wszystko tybetańskiemu klawiszowi, który uznał, że powinienem apelować. Wysłałem więc dwa odwołania do lhaskiego sšdu poœredniego. Napisałem, że zostałem fałszywie oskarżony i niewinnie skazany.

Po trzech miesišcach przyjechało do mnie dwoje urzędników z tego sšdu. Dekji, Tybetanka, pytała, po co wypisuję bezsensowne odwołania. Życzliwie poradziła, bym tego nie robił, bo mogę sobie załatwić podniesienie kary. Powtórzyłem, że jestem niewinny, i poprosiłem o przedstawienie jakiegokolwiek dowodu, który przemawiałby przeciwko mnie. Coœ tam sobie zapisywali, ale na tym się skończyło.

Przez trzy lata pracowałem w więziennej szwalni. Udawało mi się słuchać po kryjomu [tybetańskich audycji] Głosu Ameryki i Radia Wolna Azja, z których dowiedziałem się o sytuacji więŸniów politycznych. Na co dzień dawali nam rujnujšce zdrowie, parszywe jedzenie, które poprawiało się tylko podczas wizyt delegacji zagranicznych. Wtedy też zamykali w celach większoœć politycznych, żeby nie rzucali się w oczy.

W celi coraz częœciej rozmyœlałem o tragicznej sytuacji naszego kraju. Rosło we przekonanie, że muszę jakoœ zaprotestować przeciwko cierpieniom, jakie zadajš Tybetańczykom, a zwłaszcza więŸniom politycznym, komunistyczne Chiny. Zaczšłem o tym rozmawiać z Karma Sonamem. Zdecydowaliœmy się na podjęcie protestu przy pierwszej okazji. Było nam wszystko jedno – to mogła być wizyta zagranicznej delegacji, jakaœ rocznica albo duży wiec. Zrobiliœmy sobie po piętnaœcie karteczek, na których napisaliœmy “Bod Rangdzen” i “Niech żyje Jego Œwištobliwoœć Dalajlama”.

1 maja 1998 władze postanowiły uczcić Œwięto Pracy wiecem, uroczystym wcišgnięciem flagi i pokazowš musztrš skazanych. Z tej okazji spędzili na plac wszystkich więŸniów – kryminalnych i politycznych. Kiedy zaczęli się zabierać do flagi, wystšpiliœmy z szeregu, krzyczšc “Bod Rangdzen” i rozrzucajšc nasze “ulotki”. Niepodległoœciowe hasła natychmiast podchwycili inni więŸniowie. Przez jakieœ dwadzieœcia minut na dziedzińcu panował totalny chaos. Rzucili się na nas policjanci i żołnierze. Bili gdzie popadnie; wielu skazanych odniosło ciężkie rany. Przez ten protest zginęło oœmioro więŸniów politycznych. Dwudziestu siedmiu podniesiono kary.

Mnie skatowali i zawlekli do karceru, w którym spędziłem trzy miesišce i dwadzieœcia osiem dni. Byłem przesłuchiwany, cały czas pilnowało mnie dwóch kapusiów. W końcu zawieŸli nas do sšdu na nowy proces. Dołożyli mi osiem lat, a Sonamowi – dziewięć. Przy okazji znów zaprotestowałem przeciwko niesprawiedliwemu pierwszemu wyrokowi i nieuczciwoœci sšdu, powtarzajšc, że jestem niewinny.

Sšd powiedział, że wróci do mojej pierwotnej sprawy, ale nigdy więcej o tym nie słyszałem. Podczas obu procesów nie miałem żadnego obrońcy ani przedstawiciela. Na sali byliœmy tylko Sonam i ja oraz chińscy urzędnicy. Obu nas przeniesiono póŸniej na oddział 1.

Zaczšłem chorować, ale klawisze nie chcieli mi wierzyć. Czułem, że tracę zdrowie. W końcu wyżebrałem badania lekarskie i w lipcu 1999 przewieŸli mnie do lhaskiego szpitala wojskowego. W tym czasie miałem cišgle skute ręce i nogi. Lekarz powiedział, że trzeba mnie operować.

Kazali mi podpisać papier, którym – gdyby operacja się nie udała – brałem pełnš odpowiedzialnoœć za swój zgon. Klawisz zapytał, czy mam jakieœ życzenia. Powiedziałem, że chciałbym zobaczyć się z matkš, ale odmówili. Wtedy poprosiłem o zdjęcie łańcuchów. Też nie chcieli. Operowali mnie skutego.

Po miesišcu poczułem się lepiej. Znów bezskutecznie prosiłem o zdjęcie kajdan. Pacjentów z Drapczi pilnowało na okršgło dwóch wojskowych strażników. Któregoœ dnia zarzšdzili kšpiel i wyprowadzili wszystkich na dziedziniec. Odmówiłem, bo ledwie chodziłem. Jeden ze strażników ulitował się wtedy nade mnš i zdjšł mi łańcuchy. Kiedy przyszła nowa zmiana, nikt nie zwrócił na to uwagi. Kajdany zostały pod łóżkiem, a ja znów mogłem chodzić.

Okazja do ucieczki nadarzyła się trzy dni póŸniej – 6 sierpnia 1999. Koło trzynastej zauważyłem, że wszyscy strażnicy gapiš się w telewizor. Powiedziałem, że muszę do łazienki. Pod więziennym drelichem miałem cywilne ubranie. Uciekłem przez okno.

Po raz pierwszy zatrzymałem się po trzech dniach. Na miesišc ukryłem się u przyjaciół. Policja namierzyła mnie i tam, ale zdšżyłem uciec. Wiem, że ci, którzy udzieli mi schronienia, mieli poważne kłopoty. Ukrywałem się przez kilka miesięcy.

W 2002 roku udało mi się przekroczyć granicę i dotrzeć do tybetańskiego oœrodka dla uchodŸców w Katmandu. Mam nadzieję, że uda mi się być głosem tych, którzy nadal gnijš w chińskich więzieniach.