W dniach 8 - 14 sierpnia 2001 r. delegacja Komisji Spraw Zagranicznych Sejmu RP w składzie: poseł Czesław Bielecki /AWS/ - przewodniczšcy delegacji, poseł Kazimierz Działocha /SLD/, poseł Zbigniew Leraczyk /UW/, poseł Grzegorz Piechowiak /AWS/, złożyła wizytę w Chinach. Zasadniczym celem wizyty był udział w seminarium "Naród wieloetniczny - Autonomia - Prawa Człowieka", będšcym kontynuacjš polsko - chińskiego dialogu nt. praw człowieka, państwa prawa i społeczeństwa obywatelskiego, rozpoczętego w czasie majowej wizyty delegacji Komisji Spraw Zagranicznych Ogólnochińskiego Zgromadzenia Przedstawicieli Ludowych w Warszawie, gdzie odbyła się pierwsza częœć seminarium zatytułowana "Społeczeństwo - Jednostka - Państwo". W czasie pobytu w Chinach delegacja przebywała w Czengdu, Lhasie, Shenzhen, Hongkongu oraz Pekinie.

Czengdu
W Czengdu - stolicy prowincji Syczuan, delegacja spotkała się z panem Xu shiqun – wiceprzewodniczšcym Zgromadzenia Przedstawicieli Ludowych Prowincji Syczuan. Rozmowa dotyczyła sytuacji gospodarczej i politycznej obu krajów i potencjału gospodarczego prowincji Syczuan. Stan współpracy gospodarczej okreœlono jako zbyt niski i nie odpowiadajšcy możliwoœciom i potrzebom obu krajów. Rozmawiano również o tworzeniu się w Chinach organizacji typu Falung Gong i stosunku do nich władz chińskich.

Lhasa
W Lhasie - stolicy Regionu Autonomicznego (R.A.) Tybetu, odbyła się pierwsza częœć seminarium "Naród wieloetniczny - Autonomia - Prawa Człowieka. Gospodarzem seminarium był pan Gyamco - wiceprzewodniczšcy Stałego Komitetu Zgromadzenia Przedstawicieli Ludowych (ZPL) R.A. Tybetu. Przewodnikiem i osobš towarzyszšcš przez cały czas delegacji był pan Gyaincain Norbu - członek Stałego Komitetu Ogólnochińskiego Zgromadzenia Przedstawicieli Ludowych (OZPL) i wiceprzewodniczšcy Komisji ds. Narodowoœciowych OZPL. Ze strony R.A. Tybetu uczestniczyli również: pani Samding Dojepamo - wiceprzewodniczšca Stałego Komitetu R.A. Tybetu (uznawana za wcielenie Buddy), oraz Jinzon Jizanpinca, Lhalu Ciwandoje i Lhamon Sonan Lonzhub wiceprzewodniczšcy Regionalnego Komitetu Tybetu Ludowej Politycznej Konferencji Konsultatywnej Chin (LPKKCh).
Rozmowa dotyczyła wyłšcznie spraw autonomii Tybetu, przestrzegania praw człowieka w Tybecie oraz kwestii wolnoœci religijnych. Delegacja pytała m.in o miejsce pobytu dwunastoletniego Genduna Czokji Nim y uznanego przez Dalajlamę za inkarnację XI Panczenlamy oraz o odbywajšcego 6 - letni wyrok Czadrela Rinpocze. Delegacja polska prosiła o pokazanie zdjęcia chłopca lub innych wiarygodnych dowodów na to, że żyje i jest w dobrym stanie. Podkreœlała, że pytania te wynikajš z troski o człowieka i nie sš próbš ingerencji w sprawy religijne Tybetańczyków, ani politykę wewnętrznš Chin. W doœwiadczonej przez system komunistyczny Polsce znikanie ludzi kojarzy się bowiem jednoznacznie i strona chińska powinna to zrozumieć. Poseł Czesław Bielecki przekazał na ręce przewodniczšcego obradom pana Gyamco, przekazanš przez Polskie Stowarzyszenie Przyjaciół Tybetu listę więŸniów sumienia - głównie tybetańskich mnichów przebywajšcych w chińskich więzieniach. Poseł Cz. Bielecki podkreœlał wielokrotnie, że ignorowanie przez władze chińskie wielkiego przywódcy duchowego jakim jest Dalajlama jest błędem. Zwracał również uwagę, że retoryka Dalajlamy już dawno przestała być nasycona anty chińskimi akcentami.
Delegacja została również przyjęta przez przewodniczšcego Stałego Komitetu ZPL R.A. Tybetu pana Raidi. Rozmowa dotyczyła tych samych kwestii co na wczeœniejszym seminarium. Pytany o możliwoœć zobaczenia zdjęcia chłopca uznanego przez Dalajlamę za inkarnację IX Panczenlamy pan Raidi zobowišzał się przesłać stronie polskiej takie zdjęcie.

Shenzhen
W Shehzhen delegacja została przyjęta przez pana Lou Li - zastępcę przewodniczšcego Stałego Komitetu ZPL Shenzhen. Rozmowa dotyczyła problemów wynikajšcych z praktycznej realizacji zasady ,jedno państwo - dwa systemy". Poseł Cz. Bielecki podkreœlił, że nie można na dłuższš metę tworzyć wolnego rynku towarów i to często towarów Hi - Tech i jednoczeœnie hamować wolny rynek myœli.

Hongkong
W Hongkongu delegacja została przyjęta przez Ji Peidinga - Komisarza Ministerstwa Spraw Zagranicznych ChRL w Specjalnym Regionie Administracyjnym Hongkongu. Na spotkaniu obecny był również Tang Guoqiang - deputowany do Parlamentu Hongkongu.
Polska delegacja interesowała się m.in. możliwoœciami rozwoju kontaktów handlowych i gospodarczych. Rozmawiano również o stosunkach politycznych między Hongkongiem a Pekinem.

Polska delegacja spotkała się także ze œrodowiskami opozycyjnymi w Hongkongu, m.in. z członkiem Rady Legislacyjnej Hongkongu (Parlament) z ramienia Partii Demokratycznej. Rozmowa dotyczyła wolnoœci politycznej, swobody wypowiedzi oraz wolnoœci obywatelskich w Chinach i Hongkongu. Rozmawiano o próbach oddolnego tworzenia organizacji społecznych jak Falung Gong.

Delegacja spotkała się również z profesorem Wydziału Administracji Publicznej Uniwersytetu w Hongkongu, członkiem Partii Demokratycznej, znanym ze swoich niezależnych poglšdów. Rozmawiano m.in. o przyszłoœci Chin i przewidywanym rozwoju sytuacji w Hongkongu oraz o ocenie działalnoœci ruchów typu Falung Gong.

Pekin
W Pekinie delegacja spotkała się z Arcy biskupem Pekinu panem Fu Tieshan. Rozmawiano o relacjach między państwem a koœciołem katolickim oraz koœciołem oficjalnie przez władze uznawanym i tym tzw. "podziemnym".

W Pekinie odbyła się druga częœć Seminarium. Przewodniczył przewodniczšcy Komisji Spraw Zagranicznych OZPL ChRL pan Zeng lianhui. Intencjš delegacji polskiej było podpisanie przez obie strony "Oœwiadczenia" które stanowiłoby podsumowanie dyskusji przeprowadzonej w trakcie polsko - chińskich seminariów: w Warszawie w maju 2001 r. oraz obecnego w Lhasie i Pekinie. Miał to być w zamierzeniu strony polskiej dokument stwierdzajšcy w czym obie strony się zgadzajš, a w czym się różniš. Strona chińska najpierw wielokrotnie odmawiała podpisania oœwiadczenia, a póŸniej w rezultacie dyskusji zaakceptowała pomysł, wprowadzajšc jednak do tekstu tak daleko idšce poprawki, że stał on się nie do zaakceptowania dla strony polskiej, która w rezultacie odmówiła podpisania oœwiadczenia, jego projekt traktujšc jako tezy do dalszej dyskusji. Dyskusja dotyczyła m.in. problemów praktycznej realizacji zasady autonomii Tybetu, problemów rozwoju tego regionu, jak również stosunku władz chińskich do tworzšcych się oddolnie ruchów społecznych oraz religii. Mówiono też o wprowadzaniu w życie zasady ,jedno państwo - dwa systemy". Delegacja polska jako przykład problemów jakie stwarza praktyczna realizacja tej zasady, przytoczyła swoje kłopoty na granicy Chin z Hongkongiem, gdy okazało się, że by tego samego dnia wyjechać i wjechać z Hongkongu do Chin- teoretycznie w ramach jednego państwa - potrzebna jest wielokrotna wiza wjazdowa. Poseł Bielecki poruszał też problemy z blokowaniem przez chińskie władze oddolnego tworzenia organizacji i ruchów społecznych, Jako przykład podawał ruch Falung Gong.

Delegacja polska spotkała się również z przewodniczšcym OZPL ChRL panem Li Pengiem. Rozmawiano o wdrażaniu w Chinach formuły ,jedno państwo - dwa systemy". Przewodniczšcy polskiej delegacji Cz. Bielecki powiedział m.in., ze żadna władza nie może długo lekceważyć oddolnych żšdań społecznych. Chiny w wyniku procesów globalizacji, będš musiały do reform rynkowych dołšczyć również demokratyczne reformy polityczne. Władza nie powinna oponować przeciwko tworzeniu się organizacji społecznych. Organizacje te bowiem w razie kryzysu ekonomicznego i politycznego mogš stać się partnerem dla władz. Powoływano się na przykład polskich przemian w 1989 r. Przewodniczšcy polskiej delegacji dawał jako przykład realizację hasła Jacka Kuronia: "zamiast palić Komitety , zakładajcie własne".

Delegacja polska nawišzała również, nieformalne kontakty z przeœladowanymi przedstawicielami opozycji chińskiej w Pekinie. Podjęte starania o spotkanie dały odpowiedŸ odmownš ze strony ewentualnych rozmówców. Ludzie ci odmówili spotkania z delegacjš polskš, będšc pewnymi represji jakie mogš ich za to spotkać. Delegacja cały czas przebywała pod dyskretnš obserwacjš chińskich służb.

Warszawa, 17 sierpnia 2001 r.

            Sporzšdził: A. Kucharski
            mł. specjalista w Kancelarii Sejmu