Teksty. Z perspektywy Tybetańczyków
Słodka rosa spełniającego życzenia drzewa nieśmiertelności
XVII Karmapa Ugjen Trinle Dordże
Natura współpowstającej świadomości jest doskonale czysta od czasu bez początku;
Przestrzeń mądrości, nigdy nie odchodząca ani nie powracająca, obecna jest u podstawy.
Bezmiarze przesycony dogłębną, czystą mądrością,
Ty, który manifestujesz tę Dharmakaję, obyś żył długo.
W świadomości-pustce, doskonale czystej i wolnej od sztuczności,
Jesteś pełną wdzięku grą zjednoczenia wielkiej szczęśliwości i pustki,
Sambhogakajo wiecznie obdarzona pięcioma pewnościami,
Potężny, wspaniały Wadżradharo, obyś żył długo.
Nie opuszczając przestrzeni Dharmadhatu, głębokiej i pełnej spokoju,
Ta doskonale czysta Nirmanakaja zsyła z cudownych chmur emanacji
Radosny deszcz Dharmy w trzech kolejnych fazach.
Niezrównany przewodniku tych ponad, pod i na ziemi, obyś żył długo.
Mądrość naturalnego stanu, pierwotnie czysta i doskonale przejrzysta,
Spontanicznie powstaje w postaci prawdziwego wadżra-tęczowego ciała.
W bezmiarze młodzieńczej wazy ciała wygasają zjawiska samsary i nirwany.
Samantabhadro, wadżro umysłu, obyś żył długo.
W bezmiarze awadhuti wielka pustka jako doskonała czystość tsa
Jest chwałą osiągnięcia – czakr wiatru siły życiowej,
Sylab i wspaniałego tigle wielkiej szczęśliwości.
Obdarzony wszystkimi niezrównanymi aspektami, obyś żył długo.
Posiadłeś korzeń zwycięstwa nad pięcioma podstawami
I delikatne płatki natury trzech przynależnych podstaw.
Bawisz się owocem – widzeniem, że wszystkie zjawiska są umysłem,
Spełniające życzenia drzewo wiecznej madhjamaki, obyś żył długo.
Z przestrzeni promiennej przejrzystości czysty wiatr umysłu w awadhuti
Powstaje nierozdzielnie z trzema Kajami, ciałami formy o większych i mniejszych znakach,
Pozostając w najgłębszej naturze, która jest stała, trwała i wolna od uwarunkowań,
Spoczywający na nieporuszonym lwim tronie, obyś żył długo.
W owym roku na tronie o kształcie otwartego kwiatu, dla dobra trzech rodzajów istot,
Roześmiane promienie księżycowego nektaru, Twej bodhicitty,
Odnoszą w boju zwycięstwo nad cieniami mrocznej strony.
Spoczywając w swych trzech tajemnicach na tronie Dharmy, obyś żył długo.
Mocą niezrównanej prawdy Trzech Klejnotów
Oraz bezkresu współzależności powstawania z Dharmaty,
Oby doskonałe modlitwy, które przekułem w słowa, szybko się spełniły,
A trzy światy spowiło piękno pomyślnej chwały.
Wkrótce po ucieczce do szlachetnej krainy Dharmy, gdy słońce wędrowało nad łąką na wschodniej górze, 14 stycznia 2000 roku błagania te wznosił skupiony na nich zwykły Tybetańczyk imieniem Tenzin Kunkhjab Łangi Dordże, któremu dane było znaleźć wytchnienie w kojącym cieniu niezrównanej bodhicitty Jego Świątobliwości. Mangalam.
Notka
Modlitwa o długie życie Dalajlamy – mistrza, który osiągnął urzeczywistnienie, wielkiego uczonego i mnicha – jest pełna odniesień do zaawansowanych praktyk medytacyjnych, filozofii oraz zasad postępowania zakonnej Sanghi, co może czynić ją niezrozumiałą dla osób, które niewiele wiedzą o buddyzmie. Pierwsze trzy strofy mówią o Dalajlamie jako uosobieniu trzech Kai. Pierwsza sławi go jako tego, który „manifestuje”, czyli w pełni urzeczywistnił, Dharmakaję. Użyte tu sformułowania są w zasadzie synonimami, zmienia się tylko perspektywa. „Natura współpowstającej świadomości” odnosi się do faktu, iż wszystkie zjawiska powstają z pustki i nie mają żadnej samoistnej, wrodzonej natury. Świadomość pojawia się jednocześnie ze swoją pustą naturą – są one nierozdzielne. Owa natura, „od czasu bez początku”, była zawsze „obecna” i czysta. Sanskrycki termin „Kaja”, oddawany zwykle jako „ciało”, tu nabiera znaczenia przestrzeni, co wskazuje, że chodzi o „bezmiar”, ostateczną rzeczywistość umysłu.
W drugiej strofie Dalajlama jest „Wadżradharą”, Dzierżawcą Wadżry, najwyższym bóstwem manifestującym się w wymiarze Sambhogakai. Sambhogakaję, „Kaję Doskonałej Szczęśliwości”, opisano tu jako „pełną wdzięku grę zjednoczenia wielkiej szczęśliwości i pustki”. Obdarzona jest ona „pięcioma pewnościami”: czasu, miejsca, nauczyciela, nauk i orszaku, które określają szczególne właściwości pouczeń udzielanych na tak wysokim, niedostępnym dla zwykłych istot poziomie. W trzeciej strofie Dalajlama, jako Nirmanakaja, „Kaja Emanacji”, nie opuszczając „przestrzeni Dharmadhatu”, ukazuje się istotom jako ich „niezrównany przewodnik”. „Trzy fazy” odnoszą się do trzech obrotów Kołem Dharmy.
W czwartej strofie Dalajlama jest Samantabhadrą – Kuntuzangpo, Wszech-Dobrocią – symbolem ostatecznej rzeczywistości, pierwotnie czystym ciałem, jak nazywa się je w tradycji njingma. Używane tu terminy i pojęcia należą do nauk dzogcien, „wielkiej doskonałości”, i są świadectwem bliskiej więzi, łączącej Dalajlamę ze sławnymi nauczycielami njingmapy, zwłaszcza z Dudziomem Rinpoczem i Dilgo Khjentse Rinpoczem. Tu „pierwotna czystość” odnosi się do zaawansowanego etapu praktyki dzogcien zwanego „przecinaniem”, a „doskonała przejrzystość” – do fazy „przeskoczenia”. „Tęczowe ciało” jest manifestacją najwyższego osiągnięcia adeptów dzogcien. Po śmierci – za sprawą rozpuszczenia fizycznego ciała w czystość – ich zwłoki stopniowo się roztapiają, póki nie zostaną z nich jedynie paznokcie i włosy. W ten sposób ciało fizyczne zostaje przeobrażone w ciało subtelnego światła, które pozostaje tak długo, jak długo istoty potrzebują jego pomocy . „Młodzieńcza waza ciała” jest synonimem Samantabhadry – pierwotną, promienną świadomością w ostatecznym ciele, porównywaną do światła w krysztale. „Wygaśnięcie zjawisk samsary i nirwany” oznacza najwyższe urzeczywistnienie, tak zwaną „czwartą wizję”, w której wszystkie zjawiska rozpuszczają się na powrót w swej ostatecznej naturze.
Strofa piąta mówi o Dalajlamie jako o wielkim joginie. Pojawia się w niej wadżra-ciało, czy też ciało subtelne, z jego „tsa (kanałami), „lung” (wiatrami) i „tigle” (kroplami). „Awadhuti” jest centralnym z trzech kanałów głównych, a „sylaby” – sylabami nasiennymi, z których powstają różne manifestacje. W pierwszych dwóch wersach szóstej strofy opisane są przymioty Dalajlamy jako doskonałego mnicha, który dotrzymuje ślubowań związanych z „pięcioma podstawami” – to znaczy zakazanymi działaniami – oraz „trzema przynależnymi podstawami”, czyli zobowiązaniami wyświęconej Sanghi do odprawiania określonych rytuałów i odbywania letniego odosobnienia . Następne dwa wiersze odnoszą się do filozoficznych szkół mahajany: „samego umysłu”, który „widzi wszystkie zjawiska jako umysł”, oraz ostatecznego poglądu „madhjamaki”, „środkowej ścieżki”.
Strofa siódma odzwierciedla pogląd szkoły szentong, której nazwę można przetłumaczyć dosłownie jako „pusty w odniesieniu do tego, co inne”. Szkoła ta utrzymuje, że pustka czystej natury umysłu polega na braku tego, co od niej różne, a więc chwilowych splamień i przeszkód tworzonych przez pomieszany umysł. Ta filozofia kładzie nacisk na promienny i czysty aspekt umysłu, uzupełniając skupienie na pustce szkoły rangtong, („pusty sam w sobie”), wedle której umysł jest pusty w sobie i z siebie. Szentong omawia też szczegółowo obecną w każdej istocie naturę Buddy – prawdziwą naturę umysłu czy też fundamentalną dobroć.
W pierwszej linijce znajdujemy jeden z poglądów szkoły szentong – „wiatr umysłu w awadhuti” – utworzony przez wielkiego praktykującego i mistrza medytacji Dolpopę Szieraba Gjaltsena, który twierdził, powołując się na nauki Kalaczakry, że urzeczywistnienie jest możliwe tylko wtedy, gdy wszystkie wiatry subtelnych energii znajdą się w kanale centralnym. Drugi wers odzwierciedla stanowisko szentong, iż trzy Kaje są spontanicznie obecne w chwili urzeczywistnienia, co obala teorię rangtong, wedle której Kaje powstają na ścieżce praktyki. Najsłynniejszy jogin i poeta Tybetu śpiewa: „Trzy Kaje są nierozdzielne, jakże cudownie!” , co odpowiada poglądowi szentong, iż Kaje są spontanicznie obecne, a nie wytworzone. Trzecia linijka przedstawia naturę umysłu jako „stałą, trwałą i wolną od uwarunkowań”, zgodnie z „Niezrównaną ciągłością” Majtrei, tekstem stanowiącym główne źródło szkoły szentong, opisującym Dharmakaję jako „stałą, trwałą, przepełnioną spokojem i niezmienną” . Trzeba podkreślić, że słowo „stała” czy też „permanentna” ma tu specyficzne znaczenie, przekraczające idee trwałości i nietrwałości dualistycznego myślenia, i odnosi się do najgłębszych przymiotów umysłu, które są nieoddzielne od jego pustej natury.
Ósmą strofę otwierają słowa „w owym roku”, odnoszące się do przepowiedni Karmapy, który powiedział, że koło 2003 roku wydarzy się coś ważnego dla Tybetu. „Trzy rodzaje istot” to ci o większych, średnich i mniejszych zdolnościach, którym pomaga Dalajlama. „Trzy tajemnice” są oświeconym ciałem, mową i umysłem. Ostatni wiersz wyraża pragnienie spełnienia wszystkiego, o czym mówi modlitwa. Imię Tenzin Kunkhjab Łangi Dordże z kolofonu nadał Karmapie Dalajlama w modlitwie o jego długie życie. „Mangalam” znaczy w sanskrycie „oby wszystko było pomyślne”.