Helsińska Fundacja Praw Człowieka

1-01-2013

wersja do druku

Share

Tybet w 2012 roku. Chronologia (1)

 

1 stycznia 2012

Według rządowych mediów Chiny rozpoczynają Nowy Rok egzekucjami piętnastu skazanych w Hunanie.

Władze TRA ogłaszają, że wszyscy zeszłoroczni absolwenci szkół wyższych (16600 osób)

znaleźli zatrudnienie.

 

4 stycznia 2012

Chen Quanguo, sekretarz partii TRA, ogłasza „Pełny mechanizm długoterminowego zarządzania tybetańskimi klasztorami buddyjskimi", w ramach którego urzędnicy państwowi lub funkcjonariusze partii będą „stacjonować" w niemal wszystkich świątyniach Tybetu, odbierając resztki nominalnej kontroli duchownym.

Typowany na następcę przewodniczącego Hu wiceprezydent Xi Jinping wzywa uniwersytety do „strzeżenia harmonii i stabilizacji" oraz zwiększenia „kontroli ideologicznej" nad studentami.

 

5 stycznia 2012

W szpitalu wojskowym w Barkhamie (chiń. Maerkang) umiera Norbu Damdul, który 15 października zeszłego roku podpalił się w Ngabie (chiń. Aba).

 

6 stycznia 2012

W Ngabie (chiń. Aba) podpala się dwóch Tybetańczyków - Tenji i Cultrim, mnich oraz świecki - wołając o długie życie i powrót Dalajlamy. Pierwszy ginie na miejscu, drugi umiera następnego dnia.

Rządowy portal „China Tibet" publikuje odredakcyjny artykuł o „klątwie", zatytułowany „Każdy, kto znajdzie się w pobliżu Dalajlamy, jest zgubiony": „(...) 10 grudnia 2011 roku były prezydent Vaclav Republiki Czeskiej spotkał się z Dalajlamą. Ci dwaj, jak opisał to prezydent, odbyli »miłe spotkanie«. Niestety Vaclav umarł zaledwie 10 dni później. Tego samego dnia trzy lata wcześniej były prezydent Lech Kaczyński z Polski spotkał się z XIV Dalajlamą w Warszawie i pogratulował mu tytułu »honorowego obywatela« polskiego miasta Wratislavia. Podczas gdy oni czuli się zadowoleni ze swojego czynu, samolot byłego polskiego prezydenta i jego żony rozbił się 10 kwietnia 2010 roku w zachodniej Rosji, zabijając wszystkich 97 członków załogi na pokładzie. Tego samego dnia Dalajlama bezwstydnie dał wyraz swojemu żalowi z powodu śmierci prezydenta oraz podziwowi dla jego »poświęcenia«. Idę o zakład, że Dalajlama musi być zbyt zażenowany, żeby ponownie odwiedzić Polskę".

 

6-7 stycznia 2012

Chen Quanguo, sekretarz partii TRA, oraz przywódcy regionalnej Ludowej Politycznej Konferencji Konsultatywnej zapowiadają „zwiększenie kontroli nad klasztorami w walce przeciwko grupie Dalaja".

 

8 stycznia 2012

W Darlagu (chiń. Dari), w prowincji Qinghai podpala się Sopa Rinpocze Sonam Łangjal, wołając o wolność Tybetu i długie życie Jego Świątobliwości Dalajlamy. Ginie na miejscu. Tłum Tybetańczyków atakuje komisariat, odbiera zwłoki policji i przenosi je w procesji ulicami miasta.

Rządowa agencja Xinhua potwierdza samospalenie „byłych mnichów" w Ngabie, nazywając ich „złodziejami", winnymi „wielu kradzieży", w tym „posągu Buddy z klasztoru Kirti". „Osiemnastolatek" miał „umrzeć w pokoju hotelowym" na skutek poparzeń, a „przebywający w szpitalu dwudziestodwulatek" „zeznać", że obaj „działali w zmowie".

W Labrangu (chiń. Xiahe) żołnierze Ludowej Policji Zbrojnej zabijają podczas próby aresztowania Gurgo Cetena, podejrzewanego o kradzież namiotów z placu budowy wojskowego lotniska, przeciwko któremu lokalni mieszkańcy protestują od 2009 roku.

 

9 stycznia 2012

Tybetańczycy protestujący przeciwko zastrzeleniu Gurgo Cetena demolują komisariat i ścierają się z policją oraz siłami specjalnymi w Labrangu. Jest wielu rannych i zatrzymanych.

 

10 stycznia 2012

Władze chińskie lansują tezę, że „omamieni przez Dalaja" Tybetańczycy podpalają się, aby „zmyć popełnione grzechy lub hańbę": według cytowanego przez rządową agencję Xinhua „okręgowego komitetu partii" Sopa Rinpocze, który dwa dni wcześniej dokonał samospalenia w Darlagu, odebrał sobie życie, ponieważ „miał potajemy romans z zamężną kobietą, o czym dowiedział się jej mąż".

 

14 stycznia 2012

W Ngabie (chiń. Aba) podpala się dwudziestojednoletni Lobsang Dziamjang. Płonąc woła o długie życie Jego Świątobliwości Dalajlamy. Zostaje ugaszony i, jak twierdzą naoczni świadkowie, brutalnie pobity przez policję. Na ulicy gromadzi się tłum wzburzonych Tybetańczyków, funkcjonariusze biją i strzelają na oślep - na miejscu ginie co najmniej jedna osoba, jest wielu rannych i zatrzymanych.

 

15 stycznia 2012

Policja zatrzymuje dwóch mnichów z Sogu (chiń. Suo) w Nagczu (chiń. Naqu) za oglądanie w sieci zdjęć samospaleń duchownych z Kirti. Na początku lutego obaj zostają skazani na kary dwóch lat więzienia.

 

15-17 stycznia 2012

Fala symbolicznych protestów w Qinghai i Sichuanie: demonstranci (często z tybetańskimi flagami oraz portretami Dalajlamy i Karmapy) wołają o wolność i wzywają rodaków do nieobchodzenia na znak żałoby Nowego Roku tradycyjnego kalendarza. Policja obserwuje, ale nie dokonuje żadnych zatrzymań.

 

19 stycznia 2012

Pekin zapowiada zamknięcie Tybetu dla zagranicznych turystów (piąty raz od eksplozji „rocznicowych" protestów w 2008 roku) od 20 lutego do 20 marca.

 

20 stycznia 2012

Tybetańskie źródła informują, że chińska policja przeszukuje pielgrzymów wracających z Indii po udzielonej przez Dalajlamę abhiszece Kalaczakry, konfiskując wszystkie przedmioty kultu religijnego, nawet różańce.

 

22 stycznia 2012

W prefekturze Colho (chiń. Hainan) prowincji Qinghai umiera torturowany w więzieniu Gesze Cultrim Gjaco - zatrzymany pół roku wcześniej mnich i działacz społeczny.

W Ngabie (chiń. Aba) zostaje przedterminowo zwolniony kolejny okaleczony więzień polityczny - Lobsang Khedrup, mnich z Kirti skazany na trzy lata więzienia za protestowanie przeciwko wywożeniu z klasztoru innych duchownych.

 

23 stycznia 2012

Żołnierze Ludowej Policji Zbrojnej otwierają ogień do demonstrantów, protestujących przed komisariatem przeciwko zatrzymywaniu Tybetańczyków podejrzewanych o rozlepianie ulotek. Na miejscu ginie co najmniej jedna osoba, czterdziestodziewięcioletni świecki imieniem Jonten (inne źródła mówią o trzech lub sześciu zabitych). Jest „kilkudziesięciu rannych i setki zatrzymanych".

Setki Tybetańczyków z Ngaby zaczynają chiński Nowy Rok symbolicznym, milczącym protestem i modlitwami za rodaków, którzy dokonali samospaleń. Wieczorem tłum rozpędza policja - w odpowiedzi ludzie wołają o wolność i powrót Jego Świątobliwości Dalajlamy; jest wielu pobitych i zatrzymanych.

Rządowe media informują, że z okazji Nowego Roku chińskiego kalendarza władze Tybetańskiego Regionu Autonomicznego „rozdały ponad milion flag państwowych i portretów przywódców".

 

24 stycznia 2012

Policja otwiera ogień do tłumu kilkuset demonstrantów, którzy skandują niepodległościowe hasła na ulicach Sertharu (chiń. Seda) w prefekturze Kardze (chiń. Ganzi) prowincji Sichuan, zabijając co najmniej pięciu i ciężko raniąc ponad czterdziestu Tybetańczyków. Miasto zostaje odcięte od świata, mieszkańcy nie mogą opuszczać domów, władze każą zamknąć wszystkie obiekty usługowe i użyteczności publicznej.

 

25 stycznia 2012

Policja bije i zatrzymuje dwudziestopięcioletniego Namkhę Gjalcena z Gologu (chiń. Guolu), który na lhaskim Barkhorze rozdaje ulotki z niepodległościowymi hasłami i apelami o powrót Dalajlamy.

 

26 stycznia 2012

W miasteczku Barma, w okręgu Dzamthang (chiń. Rangtang) prefektury Ngaba (chiń. Aba) policja otwiera ogień do grupy Tybetańczyków, próbujących przeszkodzić w zatrzymaniu mężczyzny imieniem Tharpa, rozlepiającego podpisane własnym nazwiskiem plakaty z hasłem: „Tybetańczycy nigdy nie porzucą swojej walki i będą organizować kolejne protesty, dopóki nie zostaną spełnione żądania tych, którzy się spalili". Na miejscu ginie dwudziestoletni Ugjen, jest wielu rannych.

„Ostatnio trzykrotnie zapraszali mnie na »herbatkę«. Powtarzali, że mam siedzieć cicho, że nie wolno mi udzielać wywiadów zagranicznym mediom, itd., itp. Oczywiście chodzi o samospalenia i krwawą pacyfikację tybetańskich protestów", służby bezpieczeństwa próbują uciszyć Oser, mieszkającą w Pekinie najsłynniejszą tybetańską pisarkę i „dziennikarkę obywatelską".

(Blokowany w ChRL) Twitter zapowiada „selektywną cenzurę treści" w związku z planami „wejścia do państw o odmiennych ideach".

 

27 stycznia 2012

„Dramatycznym świadectwem wzrostu napięcia w Tybecie jest fala samospaleń mnichów, mniszek i świeckich oraz krwawe tłumienie ostatnich protestów. Będziemy wzywać władze Chińskiej Republiki Ludowej do respektowania praw Tybetańczyków oraz bezzwłocznego podjęcia negocjacji z wysłannikami J.Ś. Dalajlamy w celu wypracowania pokojowego, satysfakcjonującego obie strony rozwiązania kwestii tybetańskiej" - w Sejmie VII kadencji zarejestrowany zostaje Zespół Polsko-Tybetański, na którego czele staje po raz trzeci posłanka Beata Bublewicz.

 

31 stycznia 2012

Chińska policja doprowadza na lhaski dworzec kolejowy i wywozi w nieznane miejsce setki Tybetańczyków zatrzymanych przy granicy z Nepalem po abhiszece Kalaczakry, której udzielił w Indiach Dalajlama. Inni są przed wypuszczeniem do domów przesłuchiwani i poddawani „reedukacji politycznej".

„Musimy z całą mocą uderzyć we wszystkie separatystyczne, niszczycielskie i kryminalne posunięcia kliki Dalaja", sekretarz partii w spokojnej dotąd Lhasie zarządza „zwiększenie kontroli w klasztorach buddyjskich i na szosach".

 

początek lutego 2012

Grupa funkcjonariuszy specjalnych sił policyjnych zatrzymuje Athara, popularnego satyryka z Lithangu (chiń. Litang) w Kardze (chiń. Ganzi), który planował opublikowanie nagrania krytykującego politykę Chin w Tybecie.

 

1 lutego 2012

Szef Instytutu Polityki i Zarządzania Chińskiej Akademii Nauk Społecznych prof. Niu Wenyuan informuje podczas konferencji naukowej, że w 2011 roku w ChRL dochodziło przeciętnie do pięciuset „masowych incydentów" dziennie.

„W związku z publikowaniem nieprzystających treści" - władze zamykają kilka z najpopularniejszych tybetańskojęzycznych blogów.

 

3 lutego 2012

Tybetańskie źródła informują, że w wiosce Phubu, w okręgu Serthar (chiń. Seda) podpaliło się trzech koczowników; jeden miał zginąć na miejscu. Region zostaje odcięty od świata, nie działają telefony i internet. Informacja ta nie zostaje później potwierdzona - najprawdopodobniej nie była ścisła.

 

4 lutego 2012

Ktoś zrywa chińską flagę i zastępuje ją zakazanym tybetańskim sztandarem w szkole w Łonpo, w okręgu Serszul (chiń. Shiqu). Policja odcina od świata wioskę i lokalny klasztor.

Symboliczny protest i zatrzymanie czterech Tybetańczyków, którzy skandują niepodległościowe hasła przed komisariatem w Tridu (chiń. Chengduo).

 

6 lutego 2012

„Każda wiadomość o nowej tybetańskiej śmierci napawa mnie niezmiernym bólem i smutkiem, trzy jednego dnia to więcej niż może znieść serce" - Gjalła Karmapa wzywa „władze w Pekinie do przejrzenia pozorów roztaczanych przez urzędników lokalnych", „uznania prawdziwej ludzkiej niedoli w Tybecie" i „wzięcia pełnej odpowiedzialności za to, co się tam wydarza".

Rząd ostrzega urzędników w Tybecie, że za „uchybienia w strzeżeniu stabilizacji" mogą stracić pracę albo stanąć przed sądem (odnotowując przy okazji „surowe ukaranie" dwóch takich „przypadków" w „ostatnim czasie") .

 

8 lutego 2012

Na terenie szkoły podstawowej w Ngabie (chiń. Aba) podpala się dziewiętnastoletni Rigzin Dordże, były mnich klasztoru Kirti. Płonąc woła o wolność Tybetu. Zostaje ugaszony i przewieziony do szpitala przez policję.

Masowe protesty w prefekturze Juszu (chiń. Yushu) prowincji Qinghai. W Nangczenie (chiń. Nangqian) ponad tysiąc osób (głównie młodych) woła na stadionie o wolność i powrót Dalajlamy. Policja obserwuje, ale nie rozbija manifestacji. W Tridu (chiń. Chengduo) setki mnichów rozpoczynają marsz „solidarnościowy". Na moście pochód zatrzymuje policja. Do duchownych dołącza tłum świeckich. Ludzie żądają powrotu Dalajlamy, zwolnienia więźniów politycznych i szacunku dla praw Tybetańczyków. Służby bezpieczeństwa nie używają siły.

 

9 lutego 2012

Rządowe media informują, że Chen Quanguo, sekretarz partii Tybetańskiego Regionu Autonomicznego wyrzucił trzech aparatczyków z departamentu kadr, ponieważ „wbrew rozkazom opuścili posterunki w okresie świątecznym", oraz wezwał do „zwiększenia presji" na „separatystów dowodzonych przez klikę Dalaja".

W trakcie obławy policja zabija braci Jesze Rigsala i Jesze Samdupa - mnicha i świeckiego - ukrywających się w górach po proteście, w którym uczestniczyli w Draggo (chiń. Luhuo) 23 stycznia.

Na głównej ulicy miasteczka Lab w okręgu Tridu (chiń. Chengduo), w prefekturze Juszu (chiń. Yushu) podpala się trzydziestokilkuletni Sonam Rabjang, mnich lokalnego klasztoru. Władze wywożą do stolicy prefektury przełożonych jego świątyni.

 

11 lutego 2012

W Ngabie (chiń. Aba) podpala się osiemnastoletnia mniszka Tenzin Czodron. Według świadków nie ginie na miejscu i zostaje wywieziona gdzieś przez policję. Następnego dnia władze potwierdzają jej zgon.

W Juszu (chiń. Yushu) demonstruje kilkuset Tybetańczyków; plac otacza policja, lecz nie dochodzi do starć.

W Kardze (chiń. Ganzi) pojawiają się, między innymi na ścianie komisariatu, plakaty zapowiadające trzy kolejne samospalenia. Policja brutalnie bije i zatrzymuje młodego człowieka skandującego niepodległościowe hasła.

Pekin mianuje nowego sekretarza partii we wstrząsanej kolejnymi samospaleniami Abie - Liu Zuominga z trzydziestoletnim stażem w resortach „siłowych". Jego poprzednik zostaje awansowany na wicegubernatora i szefa bezpieczeństwa publicznego prowincji Sichuan.

 

12 lutego 2012

Władze chińskie wyrzucają praktykujących adeptów i burzą dwie pustelnie na obrzeżach Lhasy.

W szpitalu wojskowym umiera Rigzin Dordże, który cztery dni wcześniej podpalił się w Ngabie (chiń. Aba). Władze nie wydają zwłok krewnym i grożą karami za publiczne modlenie się w intencji zmarłego.

 

13 lutego 2012

W Ngabie (chiń. Aba) dokonuje samospalenia Lobsang Gjaco, dziewiętnastoletni mnich klasztoru Kirti. Zostaje ugaszony, pobity i wywieziony w nieznanym kierunku przez policję.

Zhu Weiqun, wiceminister w partyjnym Departamencie Pracy Frontu Jedności odpowiedzialny za „sprawy tybetańskie" i dialog z wysłannikami Dalajlamy, publikuje artykuł, w którym wzywa rząd do zmiany polityki wobec mniejszości: między innymi usunięcia rubryki „pochodzenie etniczne" z dowodów osobistych, likwidacji przywilejów tych grup i przeznaczonych dla nich szkół w imię zwiększenia „narodowej spójności" - czyli całkowitej asymilacji mniejszości narodowych.

 

14 lutego 2012

„Oczywiście zawsze można coś poprawić w sferze praw człowieka", mówi delfin, wiceprezydent Xi Jinping składając pierwszą oficjalną wizytę w Waszyngtonie.

„Wszelkie próby podżegania garstki mnichów do podejmowania ekstremalnych działań w celu podkopywania stabilizacji nie leżą w interesie rozwoju Tybetu ani Tybetańczyków i nie mają szerokiego poparcia", oświadcza premier Wen Jiabao podczas szczytu z przywódcami Unii Europejskiej.

 

15 lutego 2012

Dwudziestu funkcjonariuszy policji zatrzymuje w nocy popularnego pisarza Drubpę Kjaba w Sertharze (chiń. Seda) w Sichuanie.

 

16 lutego 2012

Policja zatrzymuje trzech mnichów w Tridu (chiń. Chengduo) w Qinghai w związku z marszem protestacyjnym duchownych sprzed kilku dni.

 

17 lutego 2012

W Themczenie (chiń. Tianjun), w Qinghai podpala się Damczo Sangpo, trzydziestoośmioletni nauczyciel z klasztoru Bongthak. Protestuje przeciwko odwołaniu przez władze dorocznej uroczystości religijnej. Ginie na miejscu. Klasztor otacza policja, funkcjonariusze przeszukują cele mnichów.

 

19 lutego 2012

W Dzamthangu (chiń. Rangtang), w Ngabie (chiń. Aba) dokonuje samospalenia osiemnastoletni mnich Nangdrol. Płonąc woła o długie życie Dalajlamy i wolność Tybetu. Ginie na miejscu. Duchowni przenoszą jego zwłoki do pobliskiego klasztoru i odmawiają wydania ich policji. Wokół świątyni gromadzi się tłum Tybetańczyków, by zapobiec zakłóceniu ceremonii pogrzebowych przez władze.

 

20 lutego 2012

Prowincja Guangdong (uchodząca za najbardziej liberalną w ChRL) ogłasza, że w ciągu roku zatrudni dziesięć tysięcy osób, których zadaniem będzie „monitorowanie i kształtowanie opinii publicznej w sieci".

 

22 lutego 2012

Na znak żałoby po ofiarach samospaleń i krwawej pacyfikacji ostatnich protestów Tybetańczycy gremialnie nie obchodzą Losaru, Nowego Roku ojczystego kalendarza - choć władze próbują ich do tego zmuszać i groźbami, i przekupstwem.

W miasteczku Kikor w Sertharze (chiń. Seda) kilkadziesiąt osób modli się na ulicy o długie życie Dalajlamy pod zakazaną tybetańską flagą i transparentem z imionami Tybetańczyków, którzy dokonali samospaleń. Policja robi zdjęcia, ale nie interweniuje.

 

24 lutego 2012

„Ktoś ogłasza czas samospalenia przed jego dokonaniem. Jest tam kamera, nagranie natychmiast trafia do sieci i nikomu nie wolno ratować protestującego. Jasna sprawa: ktoś stoi za całą operacją nazywania ich bohaterami", wyjaśnia zagranicznym dziennikarzom rzecznik Ogólnochińskiej Ludowej Konferencji Konsultatywnej.

 

25 lutego 2012

Trzydziestodwuletni Taszi detonuje bombę przed nowo zbudowanym budynkiem rządowym w wiosce Rekpa, w okręgu Dege prefektury Kardze (chiń. Ganzi) prowincji Sichuan. Ginie na miejscu.

 

26 lutego 2012

Przed budynkiem administracji lokalnej w Dege, w prefekturze Kardze (chiń. Ganzi) podpala się młody Tybetańczyk, wołając o długie życie Dalajlamy. Ginie na miejscu.

 

28 lutego 2012

Na rynku w Kargiliku (chiń. Yecheng), w Turkiestanie Wschodnim „dziewięciu terrorystów" zabija siekierami trzynaście osób i rani wiele innych. Policji udaje się zastrzelić siedmiu napastników i zatrzymać pozostałych - podają władze lokalne.

 

1 marca 2012

Służba bezpieczeństwa zabrania tybetańskiej pisarce Oser odebrania w ambasadzie Holandii Nagrody Księcia Clausa i osadza ją na miesiąc w areszcie domowym.

 

3-14 marca 2012

Doroczne, ostatnie przed pokoleniową zmianą na szczytach władzy posiedzenia Ogólnochińskiej Ludowej Politycznej Konferencji Konsultatywnej oraz Ogólnochińskiego Zgromadzenia Przedstawicieli Ludowych - i zwyczajowe prewencyjne zaostrzenie kontroli nad dysydentami. Rząd zapowiada nieznaczne spowolnienie tempa rozwoju (w celu „zrównoważenia gospodarki"), pobudzanie konsumpcji wewnętrznej (jako „klucza do przyszłości Chin") i ponadjedenastoprocentowy wzrost nakładów na bezpieczeństwo wewnętrzne oraz „obronność" (by, jak wyjaśnił Wen Jiabao, „wygrywać wojny lokalne"). OZPL nowelizuje kodeks postępowania karnego, między innymi legalizując „czarne więzienia", czyli przetrzymywanie przez policję (do sześciu miesięcy) w „nieznanych miejscach" podejrzanych o terroryzm i zagrażanie bezpieczeństwu państwa. Obrady kończy kolejny apel premiera o „reformy polityczne" - zwłaszcza „systemu sprawowania władzy" - bez których krajowi mogą grozić „historyczne tragedie pokroju rewolucji kulturalnej", oraz potępienie samospaleń „tybetańskiego kleru" jako „radykalnej strategii" podkopywania harmonii społecznej. W czasie posiedzenia w atmosferze skandalu, plotek i niedomówień kończy się kariera polityczna Bo Xilaia, przedstawiciela niezwykle wpływowej grupy partyjnych „książąt" (czyli dzieci komunistycznych bohaterów), populisty szukającego poparcia mas bezlitosną walką z korupcją i odwoływaniem się do rewolucyjnych sentymentów, sekretarza partii w Chongqingu i wschodzącej gwiazdy chińskiej polityki. Eksperci szacują, że 70 najbogatszych deputowanych OZPL wartych jest 90 miliardów dolarów.

 

3 marca 2012

Na targu warzywnym w Maczu (chiń. Maqu), w prowincji Gansu podpala się Cering Kji, dziewiętnastoletnia uczennica szkoły średniej. Ginie na miejscu. Chińscy straganiarze rzucają w nią kamieniami, wywołując furię Tybetańczyków. Zwłoki zabiera policja.

 

4 marca 2012

Przed posterunkiem policyjnym wystawionym przy bramie klasztoru Kirti w Ngabie (chiń. Aba), w Sichuanie dokonuje samospalenia trzydziestodwuletnia Rinczen, wdowa, matka czworga dzieci. Płonąc woła o wolność w Tybecie i powrót Dalajlamy. Ginie na miejscu, a Tybetańczycy zanoszą jej ciało do świątyni.

Uczniowie wracający z ferii zastają w szkole w Rebgongu (chiń. Tongren), w prowincji Qinghai chińskojęzyczne podręczniki, którymi zastąpiono książki tybetańskie. Drą je i zaczynają marsz protestacyjny, ale zostają powstrzymani przez nauczycieli.

 

5 marca 2012

W miasteczku Cza (chiń. Jia), w okręgu Ngaba (chiń. Aba) dokonuje samospalenia osiemnastoletni Dordże. Płonąc, idzie w kierunku siedziby lokalnej administracji i skanduje antyrządowe hasła. Ginie na miejscu.

 

6 marca 2012

Policja strzela na oślep, zabijając dwudziestoośmioletniego Czoriego i raniąc jego dwóch braci, którzy próbują przeszkodzić w zatrzymaniu uczestnika wcześniejszego antychińskiego protestu w okręgu Pema (chiń. Banma), w prowincji Qinghai.

 

7 marca 2012

„Samospalenia są wyrazem woli Tybetańczyków. Dwadzieścia ich i sześć mówi z całą mocą to, co pragnie powiedzieć nasz naród. Dawanie świadectwa woli nie może jednak stać się celem ostatecznym. Trzeba jeszcze wprząść ją w rzeczywistość, ziścić. (...) Wołamy do mnichów, starszyzny, inteligencji, urzędników i tybetańskich rzesz - strzeżcie swych współbraci, wiernych, sąsiadów, bliskich. Prosimy, nie dopuśćcie do powrotu samospaleń", pisarka Oser i Agja Rinpocze (opat Kumbumu i hierarcha zajmujący bardzo wysoką pozycję w strukturach chińskiego państwa, który uciekł z Tybetu, nie chcąc udzielić poparcia mianowanemu przez Pekin Panczenlamie) inicjują dramatyczną petycję do rodaków i „organizacji zainteresowanych sprawą Tybetu".

Tybetańscy delegaci na „dwa posiedzenia" (parlamentu i frontu jedności) w Pekinie nazywają rodaków dokonujących samospaleń „wyrzutkami", „degeneratami" i „bandytami", oskarżając o „dyrygowanie" nimi Dalajlamę. „Czy nie byłoby lepiej, gdyby podpalił się on sam?" - pyta, powołując się na „internautów", chiński dziennikarz, a Pema Thinle, gubernator Tybetańskiego Regionu Autonomicznego, odpowiada, że „robić tego nie powinien nikt", choć „jeśli Dalaj się podpali, to jego sprawa i nie ma nic wspólnego ze mną".

Podczas Monlamu w Dharamsali Jego Świątobliwość Dalajlama prosi o modlitwy „w intencji żywych i zmarłych w miejscach, w których panuje przemoc", zwłaszcza w Syrii i Tybecie.

Symboliczny protest mnicha przed restauracją w Kardze (chiń. Ganzi). Trzydziestoośmioletni Khedrup Dordże zostaje brutalnie pobity i zabrany przez policję.

 

8 marca 2012

W Dzato (chiń. Zaduo), w prowincji Qinghai „znika" Khenpo Gjelła, opat i założyciel szkoły dla dzieci koczowników, który naraził się władzom, gdy młodzież wyszła na ulice w proteście przeciwko zakazowi organizowanego przez niego festynu. W ciągu kilku tygodni policja uprowadza również jego trzynastu bliskich współpracowników.

 

10 marca 2012

W pobliżu koszar w Ngabie (chiń. Aba) dokonuje samospalenia Gepe, osiemnastoletni mnich klasztoru Kirti. Ginie na miejscu.

Przekazawszy formalnie wszystkie prerogatywy polityczne instytucjom demokratycznym, Jego Świątobliwość po raz pierwszy nie wygłasza orędzia w rocznicę wybuchu powstania w Lhasie.

W klasztorze w Czency (chiń. Jianza), w prowincji Qinghai mnisi modlą się o powrót Dalajlamy. Świątynię odcina od świata policyjny kordon.

W Nagczu (chiń. Naqu), w Tybetańskim Regionie Autonomicznym służby bezpieczeństwa zatrzymują pięciu mężczyzn, którzy dzień wcześniej mieli planować w restauracji „rocznicowy" protest.

 

12 marca 2012

W Sertharze (chiń. Seda) w prowincji Sichuan mdleje po wypiciu dużej ilości ropy naftowej siedemnastoletni Thinle. Nieprzytomnego chłopca zabiera policja. Koledzy twierdzą, że zostawił list pożegnalny, w którym wzywał do pielęgnowania języka ojczystego, apelował o jedność Tybetańczyków i prosił, by inni nie szli w jego ślady.

 

13 marca 2012

Tysiące uczniów protestują w Rebgongu (chiń. Tongren) i sąsiednim Cekhogu (chiń. Zeku), żądając reformy systemu oświaty. Nauczycie i władze uniemożliwiają im opuszczenie terenu szkół.

 

14 marca 2012

Przed klasztorem w Rebgongu (chiń. Tongren), w Qinghai podpala się trzydziestokilkuletni mnich Dziamjang Palden. Zostaje przewieziony najpierw do szpitala, potem do klasztoru. Samospalenie staje się katalizatorem masowego protestu duchownych i świeckich, którzy wychodzą na ulice z portretami Dalajlamy.

 

15 marca 2012

Stu mnichów z Gepasumdo (chiń. Tongde) w Qinghai wychodzi na ulice, wołając o wolność i powrót Dalajlamy. Policja pacyfikuje klasztor, zatrzymując pięćdziesięciu duchownych. Następnego dnia demonstrują setki świeckich, żądających ich uwolnienia.

Oddział policji najeżdża wioskę w Dege, w Sichuanie i zatrzymuje osiem osób w związku z pojawieniem się w okolicy antychińskich ulotek.

 

16 marca 2012

Na głównej ulicy Ngaby (chiń. Aba) podpala się Lobsang Cultrim, dwudziestoletni mnich klasztoru Kirti. Skanduje hasła, próbuje walczyć z gaszącymi go funkcjonariuszami i zostaje wywieziony w nieznanym kierunku.

Chińskie sądy ludowe skazują na kary od roku do trzynastu lat więzienia kilkunastu uczestników styczniowych, symbolicznych protestów w Draggo (chiń. Luhuo) i Sertharze (chiń. Seda), w Sichuanie oraz w Pemie (chiń. Banma), w Qinghai.

 

17 marca 2012

W Rebgongu (chiń. Tongren), w Qinghai dokonuje samospalenia Sonam Dhargje, czterdziestoczteroletni świecki, ojciec trojga dzieci. Ginie na miejscu. Tybetańczycy przenoszą jego zwłoki do klasztoru, a kremacja przeradza się w wielotysięczną demonstrację. Policja wycofuje się widząc, że nie zdoła rozproszyć tłumu.

 

18 marca 2012

W Malho (chiń. Huangnan) w Gansu do grupy mnichów, którzy żądają wolności i powrotu Dalajlamy, dołączają ponad dwa tysiące świeckich. Interweniuje policja, zatrzymując siedemnastu „prowodyrów". Komisariat otacza tłum demonstrantów, żądających zwolnienia rodaków. Władze odmawiają, ludzie wyłamują bramę. Wieczorem policja ugina się i zwalnia zatrzymanych.

W Gepasumdo (chiń. Tongde), w Qinghai policja rozbija protest Tybetańczyków, żądających uwolnienia zatrzymanych trzy dni wcześniej mnichów. Na skutek eksplozji granatów, prawdopodobnie z gazem łzawiącym, ginie dwunastoletni chłopiec, siedem osób jest ciężko rannych.

W Rebgongu (chiń. Tongren), w Qinghai kilkunastu mnichów klasztoru Cang organizuje pokojowy pochód z pięcioma postulatami (dotyczącymi powrotu Dalajlamy, ochrony języka, religii i kultury, uwolnienia więźniów politycznych). Dołączają do nich setki świeckich. Inicjatorzy zostają zatrzymani, a następnie zwolnieni po negocjacjach z setkami przybyłych na odsiecz duchownych.

W kraksie wartego prawie pięć milionów yuanów (dwa i pół miliona złotych) sportowego Ferrari na pekińskiej obwodnicy zostają ciężko ranne dwie półnagie kobiety (według licznych „przecieków" Tybetanka i Ujgurka); na miejscu ginie kierowca, którym po kilku miesiącach tuszowania skandalu okazuje się syn Linga Jihuy, szefa Biura Komitetu Centralnego partii i prawej ręki przewodniczącego Hu Jintao. Ling musi pożegnać się z marzeniami o wejściu do Stałego Komitetu Biura Politycznego i w sierpniu zostaje zesłany do Departamentu Pracy Frontu Jedności (odpowiadającego między innymi za martwy od dłuższego czasu „dialog" z Dalajlamą).

 

19 marca 2012

W szpitalu w Barkhamie (chiń. Maerkang) umiera dwudziestoletni Lobsang Cultrim, który trzy dni wcześniej dokonał samospalenia w Ngabie.

 

20 marca 2012

Stu mnichów klasztoru Bora w Sangczu (chiń. Xiahe), w prowincji Gansu rusza po porannych modłach do centrum miasta - niosą tybetańskie flagi i portrety Dalajlamy, wołają o wolność i prawa człowieka. Do świątyni wkracza policja, w środku nocy zatrzymuje czterdziestu duchownych i zwalnia ich po kilkugodzinnym proteście pozostałych.

W Juszu (chiń. Yushu), w prowincji Qinghai zostaje skazany na dwa lata więzienia popularny pieśniarz Ugjen Tenzin. Taki sam wyrok dostaje dystrybutor płyty, na której znalazły się utwory dedykowane Dalajlamie, Karmapie i premierowi tybetańskiego rządu na wychodźstwie.

 

21 marca 2012

W miasteczku Ala, w okręgu Luczu (chiń. Luqu) prowincji Gansu próbuje podpalić się niepełnosprawny Tybetańczyk imieniem Cekhog. Wypija ropę i oblewa się nią, ale w ostatniej chwili zostaje obezwładniony przez policję. (Prawdopodobnie ktoś uprzedził władze, które oferują 5000 yuanów (niespełna 2500 zł) za wiarygodne informacje o próbie samospalenia.)

 

22 marca 2012

Tybetański Parlament na wychodźstwie odrzuca proponowaną poprawkę i w tybetańskiej wersji językowej administracja emigracyjna pozostaje „instytucją narodu tybetańskiego", a nie - jak chciała część deputowanych - jego „rządem centralnym".

 

23-24 marca 2012

Władze zatrzymują czterech domniemanych liderów protestów w Njarongu (chiń. Xinlong), w Kardze (chiń. Ganzi) - według lokalnych źródeł na liście poszukiwanych jest jeszcze dwadzieścia jeden osób.

 

26 marca 2012

Podczas demonstracji Tybetańczyków w New Delhi podpala się dwudziestosiedmioletni Dziampel Jesze. Płonąc, przebiega kilkadziesiąt metrów. Zostaje ugaszony i przewieziony do szpitala.

Grupa uczniów protestuje przed siedzibą władz lokalnych w Kangcy (chiń. Gangca), w prefekturze Codziang (chiń. Haibei) prowincji Qinghai. Żądają wolności, powrotu Dalajlamy i prawa do uczenia się w ojczystym języku. Wszyscy zostają wydaleni ze szkoły, trzech błyskawicznie trafia do więzienia, kilku do aresztu.

 

28 marca 2012

Na głównej ulicy miasteczka Cza w Ngabie (chiń. Aba) podpala się Lobsang Szerab, dwudziestoletni mnich klasztoru Kirti. Ginie na miejscu.

Dziampel Jesze, który dwa dni wcześniej dokonał samospalenia w New Delhi, umiera w szpitalu. Indyjska policja zatrzymuje prewencyjnie setki Tybetańczyków przed wizytą przewodniczącego Hu Jintao.

 

29 marca 2012

Dwudziestopięcioletni Gonpo Rigzin odbiera sobie życie podczas próby zatrzymania za udział w styczniowym proteście w Draggo (chiń. Luhuo).

 

30 marca 2012

Przed siedzibą władz lokalnych w Barkhamie (chiń. Maerkang), w prefekturze Ngaba (chiń. Aba) prowincji Sichuan dokonuje samospalenia dwóch mnichów klasztoru Codun Kirti: dwudziestodwuletni Tenpa Dardzie i młodszy o rok Czimi Palden. Obaj zostają przewiezieni do szpitala. Mnisi ruszają do miasta po swoich współbraci, ale zostają zawróceni przez policję.

Władze informują krewnych, z pięciomiesięcznym opóźnieniem, że Samdup Gjaco, który 1 maja 2010 roku samotnie wołał przed lhaskim Dżokhangiem o powrót Dalajlamy i uwolnienie Panczenlamy, został skazany na pięć lat więzienia.

 

31 marca 2012

Chińska policja próbuje dokonywać zatrzymań i rozproszyć Tybetańczyków zebranych przed szpitalem w Barkhamie, ale potem ustępuje i informuje tłum, że Czimi Palden, który dzień wcześniej dokonał samospalenia, zmarł, a jego zwłoki zostały skremowane.

Rządowe media cytują tybetańskiego aparatczyka, który mówi, że wysłanie „21 tysięcy kadr do każdej z 5451 wiosek Tybetańskiego Regionu Autonomicznego" pochłonie ponad 25 procent lokalnych dochodów budżetowych. Nie obejmuje to kosztów „oddelegowania" dodatkowych pięciu tysięcy urzędników do klasztorów buddyjskich.

 

2 kwietnia 2012

Biuro Bezpieczeństwa Publicznego w Draggo (chiń. Luhuo), w prefekturze Kardze (chiń. Ganzi) prowincji Sichuan zatrzymuje Gesze Tenzina Pasanga, piastującego ważne funkcje w lokalnym klasztorze i podejrzewanego o zorganizowanie antyrządowego protestu, podczas którego 23 stycznia policja otworzyła ogień do tłumu, zabijając co najmniej sześć osób.

Władze okręgu Kardze (chiń. Ganzi) zamykają wiejską szkołę podstawową; jej dyrektor i jeden z nauczycieli zostają zatrzymani.

 

3 kwietnia 2012

Dwunastu laureatów Pokojowej Nagrody Nobla, w tym Lech Wałęsa, wzywa przewodniczącego Hu Jintao do rozpoczęcia poważnego dialogu z Dalajlamą.

Po dwumiesięcznej gehennie „reedukacji politycznej" władze w Lhasie zwalniają setki pielgrzymów internowanych po powrocie z abhiszeki Kalaczakry, której w styczniu udzielał w Indiach Dalajlama.

 

5 kwietnia 2012

W Aczoku, w Labrangu (chiń. Xiahe) policja strzela do podejrzewanego o kradzież Tybetańczyka, który stawia opór podczas próby zatrzymania. Trzydziestoletni Tabuk ginie na miejscu, jego ziomkowie chcą w odwecie spalić siedzibę władz lokalnych, ale zostają powstrzymani przez lamów, którym udaje się wynegocjować odszkodowanie dla rodziny zabitego.

 

6 kwietnia 2012

Wydział ds. Zwalczania Przestępczości Zorganizowanej w lhaskim Biurze Bezpieczeństwa Publicznego publikuje raport wewnętrzny, w którym informuje o zatrzymaniu w marcu jedenaściorga Tybetańczyków, mających w telefonach komórkowych zdjęcia Dalajlamy albo inne związane z nim „treści".

W tragicznym pożarze w Dału (chiń. Daofu), w prowincji Sichuan ginie wpływowy inkarnowany lama Tulku Athub i spokrewniona z nim mniszka Ace. Stojący w pobliżu klasztoru dom prawdopodobnie zajął się od maślanych lampek, które zapalili w intencji Tybetańczyków dokonujących samospaleń w proteście przeciwko chińskim rządom. Wielu mieszkańców regionu wierzy jednak, że także ich śmierć nie była wypadkiem, lecz demonstracją „dla sprawy Tybetu".

 

7 kwietnia 2012

W szpitalu w Barkhamie (chiń. Maerkang), w prowincji Sichuan umiera Tenpa Dardzie, który tydzień wcześniej podpalił się przed siedzibą władz lokalnych.

W Kalkucie rybacy wyławiają zwłoki dwudziestosześcioletniego Dhondupa Phuncoga, który 2 kwietnia rzucił się z mostu „dla wolności Tybetu". Tybetańczycy organizują mu pogrzeb „męczennika".

 

10 kwietnia 2012

Tybetańskie źródła informują o zatrzymaniu w Lhasie Phurbu Namgjala, który „widział twarz Dalajlamy na tarczy księżyca" i „próbował ją pokazać znajomym" stojącym przed nocnym klubem.

 

14 kwietnia 2012

Kilkadziesiąt osób zostaje poturbowanych, a kilkanaście zatrzymanych przez policję podczas protestu przeciwko bezkarności skorumpowanych aparatczyków w wiosce Adhe, w Ngabie (chiń. Aba).

Władze każą zamknąć nieformalne Stowarzyszenie Jedności Dajul zrzeszające przedstawicieli trzynastu osad z rejonu Dathama w okręgu Kardze (chiń. Ganzi) i zajmujące się głównie zażegnywaniem lokalnych konfliktów. Tybetańczycy protestują, dochodzi do przepychanek z policją, wiele osób zostaje poturbowanych, a dwieście pięćdziesiąt zatrzymanych. Następnego dnia uwolnienia ich żąda tłum ponad dwóch tysięcy Tybetańczyków, ale kilkadziesiąt osób pozostaje za kratami.

 

15 kwietnia 2012

Służby bezpieczeństwa dokonują najazdu na wioskę Doda okręgu Dege prefektury Kardze (chiń. Ganzi), zatrzymując kilkunastu młodych mężczyzn podejrzewanych o „nawoływanie do niepodległości Tybetu", czyli rozlepianie plakatów i rozrzucanie ulotek.

Sekretarz partii w Markhamie (chiń. Mangkang), w Tybetańskim Regionie Autonomicznym ogłasza kampanię reedukacyjną we wszystkich szkołach okręgu, ponieważ na tablicy w jednej z nich pojawił się napis „Niech żyje Dalajlama".

 

19 kwietnia 2012

Dwóch młodych mężczyzn - Czopak Kjab i Sonam, świeccy - ginie, dokonując samospalenia w Dzamthangu (chiń. Rangtang), w prefekturze Ngaba (chiń. Aba) prowincji Sichuan.

W Juszu (chiń. Yushu), w Qinghai zostaje zatrzymany popularny pieśniarz imieniem Lolo za nagranie płyty z utworami mówiącymi o niepodległości Tybetu i Dalajlamie.

 

22 kwietnia 2012

Chen Guangcheng, niewidomy działacz i były więzień polityczny, skazany między innymi za protesty przeciwko przymusowym aborcjom i sterylizacjom, ucieka z aresztu domowego w wiosce Dongshigu, w którym był więziony oraz nękany, głodzony i bity przez osiemnaście miesięcy. Zostawia list do „drogiego premiera Wena" - apeluje o przeprowadzenie dochodzenia we własnej sprawie i „niemszczenie się na matce, żonie i córeczce" oraz wymienia z nazwiska wszystkich urzędników i najętych przez nich zbirów, którzy poddawali jego bliskich okrutnym, bezprawnym szykanom - i zostaje „przemycony" przez przyjaciół do amerykańskiej ambasady w Pekinie (jak komentują chińscy dysydenci, „jedynego naprawdę bezpiecznego miejsca w ChRL"). Władze lokalne natychmiast dokonują zatrzymań przyjaciół i krewnych uciekiniera.

 

25-26 kwietnia 2012

Oficjalną wizytę w Polsce składa premier Wen Jiabao (i przedłuż ją o jeden dzień, żeby zobaczyć Kraków i obóz koncentracyjny Auschwitz Birkenau).

 

25 kwietnia 2012

Tysiące mnichów i świeckich protestują przed komisariatem w Dzogczenie, w prefekturze Kardze (chiń. Ganzi), żądając zaprzestania nękania duchownych i zwolnienia zatrzymanych podczas policyjnych najazdów na lokalny klasztor.

Władze chińskie konfiskują ponad połowę ziemi należącej do pięciu osad tybetańskich koczowników, przygotowując się do przyjęcia dziesiątków tysięcy chińskich osadników w okręgu Gepasumdo (chiń. Tongde) prefektury Colho (chiń. Hainan) prowincji Qinghai.

 

26 kwietnia 2012

W dzień po dwudziestych trzecich urodzinach Panczenlamy „tybetańskiego" (i siedemnastych od czasu uprowadzenia przez władze) jego konkurent z nadania Pekinu, „chiński" Gjalcen Norbu przemawia na Światowym Forum Buddyjskim w Hongkongu, sławiąc pokój i krytykując „materialistyczną technologię".

Szesnastu uczestników demonstracji w Draggo (chiń. Luhuo), podczas której 23 stycznia policja otworzyła ogień do tłumu, zabijając, według różnych źródeł, od dwóch do sześciu osób, zostaje skazanych na kary od roku i ośmiu miesięcy do dożywotniego więzienia.

 

1 maja 2012

Wicepremier rządu na wychodźstwie informuje indyjskie media o rozpoczęciu „globalnej kampanii", której celem jest „przeciwdziałanie chińskiej infiltracji i ochrona tybetańskiej młodzieży przed kulturowymi skażeniami". „Specjalni nauczyciele" będą „zaszczepiać ludzkie wartości", ponieważ „Chińczycy przenikają do naszej społeczności, żeby szargać jej wizerunek", popychając do „nadużywania narkotyków i seksu". Pierwszą edukowaną grupą są „młodzi pracownicy" tybetańskiej administracji „w wieku od trzydziestu pięciu do czterdziestu lat".

W Hunanie policja zatrzymuje dwóch chińskich działaczy zbierających podpisy pod apelem premiera Wena o kontynuowanie reform politycznych.

Mieszkańcy ośmiu wiosek w Ngabie (chiń. Aba) ogłaszają „bojkot pól" na znak szacunku dla rodaków, którzy dokonali samospaleń, i w proteście przeciwko więzieniu ich bliskich zatrzymanych podczas tegorocznych demonstracji.

 

5 maja 2012

Radio Lhasa podaje, że na poboczach w okręgu Czamdo (chiń. Changdu) powstało „pięćdziesiąt budek wartowniczych", które Tybetańczycy nazywają „psimi budami". (W związku z falą samospaleń w Khamie i Amdo policja wystawia dziesiątki nowych punktów kontrolnych na drogach dojazdowych do stolicy Tybetu.)

 

8 maja 2012

Z linii kolejowej Qinghai-Lhasa - informuje jej rzecznik - skorzystało już niemal pięćdziesiąt milionów pasażerów, w tym ponad osiem i pół miliona turystów w 2011 roku.

 

12 maja 2012

Dalajlama mówi dziennikarzom, iż jego ochrona została wzmocniona z powodu informacji, że chińskie służby planują na niego zamach z użyciem trucizny.

„Kochaj państwo, miłuj religię, szanuj prawo, strzeż się zła, buduj harmonię, módl się o pokój" - szef rządu TRA, Pema Thinle ogłasza kampanię edukacji patriotycznej w klasztorach buddyjskich.

 

14 maja 2012

Dalajlama spotyka się z premierem Davidem Cameronem w Londynie.

 

26 maja 2012

Rzecz bez precedensu: chińska straż graniczna - która do tej pory naciskała na służby nepalskie, by te zawracały uciekinierów z Tybetu - nie wpuszcza do kraju dziewięciorga tybetańskich pielgrzymów z Nagczu (chiń. Naqu) i po kilku dniach bicia przekazuje ich władzom nepalskim, które osadzają całą grupę w areszcie imigracyjnym za „nielegalne przekroczenie granicy".

 

27 maja 2012

Przed lhaskim Dżokhangiem podpala się dwóch młodych Tybetańczyków: Dhargje z Ngaby (chiń. Aba) w Sichuanie i Topgjal Ceten z Labrangu (chiń. Xiahe) w prowincji Gansu. Interweniuje policja, która błyskawicznie blokuje ulice i usuwa wszelkie ślady protestu. Chińskie media informują, że Topgjal nie żyje.

 

28 maja 2012

Na komisariacie w Njarongu (chiń. Xinlong), w prefekturze Kardze (chiń. Ganzi) prowincji Sichuan ginie bity i torturowany Khałang, trzydziestodwuletni mnich podejrzewany o rozlepianie plakatów niepodległościowych. Po wielokrotnych apelach władze zgadzają się wydać zwłoki krewnym i wypłacają im symboliczne „odszkodowanie".

 

30 maja 2012

Przed klasztorem w Dzamthangu (chiń. Rangtang), w prefekturze Ngaba (chiń. Aba) prowincji Sichuan dokonuje samospalenia trzydziestokilkuletnia Rikjo, matka trojga dzieci. Ginie na miejscu.

Po samospaleniach w Lhasie chińska policja przeczesuje miasto i dokonuje ponad sześciuset zatrzymań. Wielu pielgrzymów zostaje wydalonych.

Media informują, że siedemnastoletnia Tybetanka Emma Dolma Guo została powołana do reprezentacji Australii na olimpiadę szachową.

 

Część druga

 


Home Aktualności Raporty Teksty Archiwum Linki Pomoc Galeria
 
NOWA STRONA (od 2014 r.)